Στο παρελθόν η πρόκληση του νέου μετρό της Πόλης
Αγγελιοφόρος, 05.05.2013
Του Γιώργου Μούλκα, gmoulkas.wordpress.com
Ο αρχαιολογικός χώρος του Γενικαπί προστατεύεται από το Συμβούλιο Μνημείων της Κωνσταντινούπολης και η κατασκευή υπόγειου σταθμού ακυρώθηκε στη θέση αυτή
Τα βλέμματα χαμήλωσαν. Οι ώμοι ανασηκώθηκαν. Η απογοήτευση σκίασε τα πρόσωπα των μηχανικών. Οι εργασίες εκσκαφής σταμάτησαν και οι χειριστές ειδοποιήθηκαν να απομακρύνουν τα μηχανήματα από το εργοτάξιο.
Hταν Ιούνιος του 2006. Στην περιοχή του Γενικαπί (Yenikapi) αρχαιολόγοι, σχεδιαστές και συντηρητές εργάζονταν εντατικά, για να διασώσουν ένα ακόμη ναυαγισμένο πλοίο της βυζαντινής εποχής που είχε εντοπιστεί λίγα μέτρα κάτω από τη σημερινή στάθμη της θάλασσας του Μαρμαρά.
Το «Εργο του Αιώνα», όπως διακηρύσσει με αυταρέσκεια η τουρκική κυβέρνηση, ασπαζόμενη πλήρως το ευρωπαϊκό όραμα, είχε αρχίσει να εκτελείται σχεδόν δύο χρόνια νωρίτερα, το 2004. Το μεγαλεπήβολο έργο «Marmaray» προβλέπει, μεταξύ άλλων, την κατασκευή της βαθύτερης υποθαλάσσιας σήραγγας στον κόσμο, μήκους 1,4 χλμ., στην περιοχή των Στενών του Βοσπόρου, χάρη στην οποία θα συνδεθούν σιδηροδρομικώς για πρώτη φορά δύο ήπειροι, η Ευρώπη και η Ασία. Απώτερος στόχος είναι να θεραπευτεί η Κωνσταντινούπολη των 15 εκατομμυρίων κατοίκων από τα απειλητικά συμπτώματα του κυκλοφοριακού εμφράγματος και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Ο Τούρκος αρχαιολόγος Ουφούκ Κοτζαμπάς από το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης
«Η Κωνσταντινούπολη ανήκει σ’ εκείνους τους σπουδαίους αρχαίους τόπους – όπως η Αθήνα, η Ρώμη και τα Ιεροσόλυμα –, όπου τέτοιες περιπτώσεις εντοπισμού αρχαιοτήτων συμβαίνουν πολύ συχνά», λέει στον «Αγγελιοφόρο της Κυριακής» ο αρχαιολόγος, δρ. Ουφούκ Κοτζαμπάς, ο οποίος βρέθηκε πριν από λίγες ημέρες στη Θεσσαλονίκη, προσκεκλημένος σε εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ. Ο ίδιος προσθέτει: «Ωστόσο, την αρχική απογοήτευση της τοπικής κοινωνίας ανέτρεψε πολύ γρήγορα η εξέχουσα σημασία των αντικειμένων που ανασύρονταν προσεκτικά από τη λάσπη κατά μήκος της θάλασσας του Μαρμαρά: εκατομμύρια θραύσματα αγγείων, οστά από 60 διαφορετικά είδη ζώων και δεκάδες ναυάγια πλοίων, αδιάψευστοι μάρτυρες της εμπορικής δραστηριότητας που ανθούσε στην περιοχή κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους».
Ο λιμένας του Θεοδοσίου
Το Γενικαπί, η φθαρμένη από το χρόνο συνοικία της Κωνσταντινούπολης, όπου αποκαλύφθηκαν οι σημαίνουσες αρχαιότητες, φιλοξενούσε από τα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ. το ένδοξο λιμάνι που κατασκεύασε ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α’ και το οποίο συνέχισε να λειτουργεί έως το 12ο αιώνα μ.Χ. Στην ίδια, ωστόσο, συνοικία αποφασίστηκε να χωροθετηθεί νέος επιβατικός σταθμός του υπόγειου και προαστιακού σιδηρόδρομου, ώστε να διασυνδεθούν τα συγκοινωνιακά συστήματα σταθερής τροχιάς της σύγχρονης Κωνσταντινούπολης.
«Χάρη στην κατασκευή του μετρό αποκαλύφθηκε σημαντικό τμήμα του τείχους που κατασκεύασε ο Κωνσταντίνος Α’, αλλά και τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του λιμένος του Θεοδοσίου. Στην ίδια περιοχή έχουμε έως τώρα εντοπίσει 36 ναυάγια, που συγκροτούν τη μεγαλύτερη ανά τον κόσμο συλλογή ναυαγισμένων πλοίων που έχει ποτέ βρεθεί – και μάλιστα σε θαυμάσια κατάσταση», σημειώνει με υπερηφάνεια ο κ. Κοτζαμπάς.
Η βαθύτερη υποθαλάσσια σήραγγα του κόσμου, μήκους 1,4 χλμ., στην περιοχή των Στενών του Βοσπόρου
Οι καθυστερήσεις
Για τον κ. Κοτζαμπάς, συνδεδεμένο καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, και τους συνεργάτες του αυτά τα ναυάγια αποτελούν ευρήματα μιας ζωής. Οι ανασκαφές που οδήγησαν στον εντοπισμό τους άρχισαν, με την ευκαιρία των έργων του νέου μετρό, πριν από εννέα χρόνια, υπό την ευθύνη του Αρχαιολογικού Μουσείου της Κωνσταντινούπολης, και συνεχίζονται ακόμη και σήμερα, απασχολώντας περί τους 1.000 εργαζόμενους. Οι αρχαιολογικές έρευνες, οι οποίες ειδικώς στην περιοχή του Γενικαπί αναπτύσσονται σε έκταση 58.000 τ.μ., ανέτρεψαν τουλάχιστον κατά 5 χρόνια τον αρχικό σχεδιασμό του «Marmaray», το οποίο πλέον αναμένεται να ολοκληρωθεί προς το τέλος του 2013, αντί για το 2009. Παράλληλα, ο αρχικός προϋπολογισμός διογκώθηκε, υπερβαίνοντας τα 4,5 δισ. δολάρια, βάσει των τελευταίων στοιχείων.
Σε κανονική τροχιά
«Eπειτα από χρόνια παράλυσης, οι εργασίες γι’ αυτό το μεγάλο έργο δημόσιας μεταφοράς έχουν επανέλθει σε κανονική τροχιά», λέει ο κ. Κοτζαμπάς και εξηγεί: «Το πρόβλημα δεν ήταν η έλλειψη χρηματοδότησης, αλλά το γεγονός ότι κάθε φορά που τα εκσκαπτικά μηχανήματα έπιαναν δουλειά, αναδύονταν νέα αρχαιολογικά στρώματα που επικαλύπτονταν από τα προηγούμενα. Ωστόσο, η μεγαλύτερη πρόκληση της κατασκευής του “Marmaray” δεν έγκειται στο μέλλον και στην εξυπηρέτηση των αναγκών της πόλης, αλλά εντοπίζεται στο ίδιο το παρελθόν και στη διαχείριση της κληρονομιάς μας».
