Κατήργησαν σταθμό του μετρό στην Κωνσταντινούπολη
Αγγελιοφόρος, 13.05.2013
Του Γιώργου Μούλκα, gmoulkas.wordpress.com
Οι Τούρκοι μηχανικοί κλήθηκαν να αναθεωρήσουν μερικώς τα αρχιτεκτονικά σχέδια, για να ενσωματώσουν στις υποδομές του νέου έργου τα κατάλοιπα ενός λιθόκτιστου μώλου στο Γενικαπί
Ζήτημα παρόμοιο με αυτό που έχει ανακύψει στην περίπτωση της κατασκευής του μετρό στο σταθμό της Βενιζέλου, στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν σχετικώς πρόσφατα οι αρχές της Κωνσταντινούπολης, όπου κατασκευάζεται από το 2004 έως και σήμερα ο νέος υπόγειος σιδηρόδρομος και αναβαθμίζονται οι λειτουργούντες σταθμοί, στο πλαίσιο του μεγαλεπήβολου έργου «Marmaray».
Mετά τη διενέργεια των ανασκαφικών εργασιών στην υποβαθμισμένη συνοικία του Γενικαπί (Yenikapi) και την αξιολόγηση των εντυπωσιΑκών ευρημάτων που αποκαλύφθηκαν, το Συμβούλιο Μνημείων της Κωνσταντινούπολης ανέλαβε την ευθύνη να αποφασίσει εάν οι αρχαιότητες θα διατηρηθούν κατά χώραν (in situ) ή θα αποσπαστούν, για να συντηρηθούν και να εκτεθούν αλλού.
Τι αποφασίστηκε
«Το Συμβούλιο Μνημείων αποφάσισε να προστατευθούν οι αρχαιότητες in situ και έδωσε εντολή στους κατασκευαστές να αλλάξουν τα σχέδια και να τροποποιήσουν τις μελέτες του σταθμού στο Γενικαπί. Η κρίση του είχε καθοριστική σημασία», λέει ο Τούρκος αρχαιολόγος, δρ. Ουφούκ Κοτζαμπάς από το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος βρέθηκε πρόσφατ στη Θεσσαλονίκη, προσκεκλημένος σε εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ. Ο ίδιος συμπληρώνει: «Επειδή, όμως, έγινε εμφανές ότι ο υπόγειος σταθμός ήταν αδύνατο να συνυπάρξει με τις αρχαιότητες, τελικώς αποφασίστηκε να μετακινηθεί σε άλλη θέση. Eτσι, σήμερα κατασκευάζεται σε απόσταση περίπου 2 χλμ. εκτός του αρχαιολογικού χώρου».
Στην περίπτωση δε ενός λιθόκτιστου μώλου, που εντοπίστηκε εντός του ένδοξου λιμένα του Θεοδοσίου, στο Γενικαπί, και συνέπιπτε με υποδομές του σταθμού, οι μηχανικοί έλαβαν εντολή να τροποποιήσουν το αρχικό αρχιτεκτονικό σχέδιο, ώστε να ενσωματώσουν τα αρχαιολογικά λείψανα στο κέλυφος της κατασκευής και να τα αναδείξουν καταλλήλως.
Οι ομοιότητες
Οσα διαδραματίζονται στο μετρό της Κωνσταντινούπολης παρουσιάζουν ή όχι ομοιότητες με την περίπτωση της Βενιζέλου; Στο ερώτημα αυτό ο δρ. Ουφούκ Κοτζαμπάς απαντά:
«Η διαχείριση των αρχαιοτήτων στη Θεσσαλονίκη φαίνεται να είναι πιο κοντά σ΄ αυτό που συνέβη στον υπόγειο σταθμό του Σίρκετσι (Sirkeci), στην ασιατική ακτή του Βοσπόρου. Στο σταθμό αυτό, ο οποίος ήταν σαφώς μικρότερος, σε σύγκριση με το Γενικαπί, και βεβαίως η κατασκευή του προηγήθηκε, αρχικώς εντοπίστηκαν οθωμανικές αρχαιότητες, οι οποίες γρήγορα αποφασίστηκε να απομακρυνθούν, ώστε να συνεχιστούν οι έρευνες και οι εργασίες για το μετρό. Στη συνέχεια, βρέθηκαν αρχαιότητες σε βυζαντινά στρώματα, για τις οποίες το Συμβούλιο Μνημείων αποφάσισε να προστατευθούν με τη μεταφορά τους σε άλλη θέση. Ωστόσο, αμέσως μετά αποκαλύφθηκαν ακόμη σημαντικότερες αρχαιότητες, που σχετίζονταν με το βυζαντινό λιμένα του Νεωρίου. Στην περίπτωση αυτή αποφασίστηκε να προστατευτούν in situ, αλλά οι μηχανικοί δεν μπορούσαν να αλλάξουν τα σχέδια του σταθμού».
Δημόσιος διάλογος
Οπως αναφέρει ο Τούρκος αρχαιολόγος, το έργο διακόπηκε για αρκετούς μήνες και άρχισε εκτεταμένος δημόσιος διάλογος για την τύχη των αρχαιοτήτων. «Οι κατασκευαστές δεν έβρισκαν εναλλακτική τεχνική λύση, σε αντίθεση, όμως, με ό,τι φαίνεται να συμβαίνει στη Βενιζέλου, λόγω της μικρής έκτασης του σκάμματος. Ετσι το Συμβούλιο Μνημείων οδηγήθηκε τελικώς στην απόφαση να απομακρυνθούν όλες οι αρχαιότητες, να αναδειχθούν αλλού και να ολοκληρωθεί ο σταθμός στην αρχική θέση», εξηγεί.
Οι πολίτες αγωνιούν, οι πολιτικοί ασκούν πιέσεις
Οστά αλόγων και υποστυλώματα από ξύλινες προβλήτες βρέθηκαν εντός του ένδοξου λιμένος του Θεοδοσίου Α΄
Εκδηλώθηκαν, άραγε, κοινωνικές αντιδράσεις ή διαμαρτυρίες από παρα- γωγικούς φορείς για τις πολυετείς καθυστερήσεις από τις ανασκαφές, οι οποίες συνεχίζονται επί 9 χρόνια;
«Οι πολίτες αγωνιούν για την κατασκευή του έργου, καθώς το κυκλοφοριακό ζήτημα στην Κωνσταντινούπολη είναι εκρηκτικό, και αναμένουν την ολοκλήρωσή του, χωρίς να διαμαρτύρονται σε βάρος των αρχαιολόγων. Ωστόσο, οι κύριες αντιδράσεις προέρχονταν από τους πολιτικούς, που ασκούσαν πιέσεις για την ολοκλήρωση του μετρό», απαντά ο Ουφούκ Κοτζαμπάς.
Η συνύπαρξη
Και πώς μπορεί να εξασφαλιστεί η συνύπαρξη ενός μεγάλου συγκοινωνιακού έργου με ένα σημαντικό αρχαιολογικό χώρο σε µία σύγχρονη µεγαλούπολη; «Πριν από τη χωροθέτηση κάθε τέτοιου έργου, όπως το μετρό, πρέπει να γίνεται έρευνα της αρχιτεκτονικής της περιοχής και των κτιρίων της. Στη συνέχεια, πρέπει να ακολουθήσουν γεωφυσικές έρευνες με radar υπεδάφους και να διενεργηθούν δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές, ώστε να σχηματιστεί ακριβής – κατά το δυνατόν – εικόνα της ιστορίας της περιοχής. Μόνον τότε, θα πρέπει να αποφασίζεται η σαφής χάραξη ενός κατασκευαστικού έργου, ώστε στην πορεία να διασφαλιστεί η συνύπαρξη με τις όποιες αρχαιότητες», απαντά.
