Απειλή ολικού εκτροχιασμού
Μακεδονία, 15.12.2013
Του Νίκου Ηλιάδη
Σε επικίνδυνες ράγες φαίνεται πως εισέρχεται το πολύπαθο μετρό Θεσσαλονίκης, οι οποίες μπορεί να το οδηγήσουν σε πλήρη εκτροχιασμό ως προς το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσής του αλλά και ως προς το συνολικό κόστος κατασκευής.
Παρά τις συνεχείς -μυστικές- διαβουλεύσεις των τελευταίων ημερών, τα αδιέξοδα όχι μόνο παραμένουν, αλλά δείχνουν να πολλαπλασιάζονται, με ορατό πλέον τον κίνδυνο η Θεσσαλονίκη να μην έχει μετρό νωρίτερα από το 2023 – δηλαδή έντεκα χρόνια μετά το αρχικώς προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του έργου! Μπροστά σ’ αυτό το ενδεχόμενο η κυβέρνηση εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να θέσει σε τμηματική λειτουργία το μετρό, αρχικά από την ανατολική άκρη της πόλης έως το πανεπιστήμιο και σε μεταγενέστερο χρόνο να λειτουργήσει το τμήμα από το πανεπιστήμιο έως τον σιδηροδρομικό σταθμό, ταυτόχρονα με την επέκταση προς την Καλαμαριά.
ΤΑ ΔΥΟ ΑΓΚΑΘΙΑ
Δύο είναι τα σημαντικότερα εμπόδια τα οποία απειλούν με περαιτέρω εκτροχιασμό την πορεία ολοκλήρωσης του έργου. Το ένα συνδέεται με τη διαχείριση των αρχαιολογικών ευρημάτων στον σταθμό της Βενιζέλου, υπόθεση για την οποία το τελευταίο δεκαπενθήμερο έγιναν αρκετές σημαντικές συναντήσεις, που για άγνωστους λόγους κρατήθηκαν μυστικές. Το δεύτερο εμπόδιο αφορά στις πέραν του αρχικού προϋπολογισμού απαιτήσεις της αναδόχου κοινοπραξίας, οι οποίες σύμφωνα με πληροφορίες αγγίζουν τα 400 εκατομμύρια ευρώ! Τα δύο αυτά ζητήματα, αν και άσχετα μεταξύ τους, ενδέχεται να συνδεθούν στο προσεχές μέλλον, καθώς θεωρείται πιθανόν ο ανάδοχος να επιδιώξει να αξιοποιήσει την εμπλοκή στον σταθμό της Βενιζέλου προκειμένου να τεκμηριώσει τις επί πλέον οικονομικές απαιτήσεις του.
ΟΙ ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ
Σε μια προσπάθεια να αρθεί το αδιέξοδο που έχει προκύψει με τις αρχαιότητες στον σταθμό Βενιζέλου, διεξήχθησαν τις τελευταίες εβδομάδες, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, αρκετές συναντήσεις οι οποίες δεν δημοσιοποιήθηκαν. Διαμεσολαβητικό ρόλο ανέλαβε μάλιστα ο πρώην υφυπουργός Γιάννης Μαγκριώτης, ο οποίος γνωρίζει καλά το αντικείμενο καθώς το διαχειρίστηκε κατά τη θητεία του στο υπουργείο Υποδομών. Συγκεκριμένα, στο τέλος Νοεμβρίου έγινε στην Αθήνα συνάντηση εκπροσώπων της “Αττικό Μετρό” με επικεφαλής τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο Χρήστο Τσίτουρα με τον Γιάννη Μπουτάρη. Σε αυτήν η “Αττικό Μετρό” παρέδωσε στον δήμαρχο Θεσσαλονίκης την τελική πρότασή της όσον αφορά τη διαχείριση των αρχαιολογικών ευρημάτων. Λίγες μέρες μετά, στις 4 Δεκεμβρίου, και αφού ο δήμος μελέτησε την πρόταση της “Αττικό Μετρό”, ο κ. Μπουτάρης συγκάλεσε σύσκεψη στο δημαρχείο στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι της “Αττικό Μετρό” (Λεουτσάκος, Κωνσταντινίδης), ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Παναγιώτης Αβραμόπουλος, ο αντιδήμαρχος Ανδρέας Κουράκης, οι καθηγητές του ΑΠΘ Γιώργος Παπακώστας και Αλέκα Αλεξοπούλου που εκπόνησαν τη μελέτη για τη διαχείριση των αρχαιοτήτων την οποία υιοθέτησε τελικώς ο δήμος, δύο εκπρόσωποι του συλλόγου των αρχαιολόγων, ο κ. Μαγκριώτης και φυσικά ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης.
ΔΙΑΦΩΝΙΑ
Στη συνάντηση αυτή τέθηκαν επί τάπητος οι δύο προτάσεις: η τελευταία της “Αττικό Μετρό” και αυτή (των Παπακώστα – Αλεξοπούλου) την οποία προκρίνει ο δήμος. Κατά τη συζήτηση διαπιστώθηκαν συγκλίσεις αλλά και σημαντικές διαφωνίες. Η σύγκλιση αφορά στην τοποθέτηση του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού περιμετρικά του σταθμού της Βενιζέλου. Επίσης, σύμφωνα με την “Αττικό Μετρό”, η νέα πρότασή της διασφαλίζει την επανατοποθέτηση σχεδόν του 90% των αρχαιολογικών ευρημάτων. Ωστόσο οι αλλαγές αυτές δεν στάθηκαν ικανές να κάμψουν τις αντιρρήσεις του δήμου. Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο Ανδρέα Κουράκη, “η πρόταση της ‘Αττικό Μετρό’ έχει το σοβαρό μειονέκτημα ότι διασπά τον αρχαιολογικό χώρο, καθώς προβλέπει στο μέσον του την ανάπτυξη των δύο κλιμακοστασίων, τα οποία τον διαιρούν και ουσιαστικά τον καταστρέφουν”. Επί πλέον, αρκετά ευρήματα θα επανέλθουν μεν στον χώρο του σταθμού αλλά θα τοποθετηθούν σε προθήκες και όχι στη φυσική τους θέση. Οι εκπρόσωποι του δήμου διατύπωσαν επιφυλάξεις και για τον προτεινόμενο τρόπο της προσωρινής απομάκρυνσης των αρχαιοτήτων ζητώντας να γίνει λεπτομερέστερη μελέτη. Όσον αφορά τα δύο κλιμακοστάσια, που φαίνεται να είναι και η σημαντικότερη διαφωνία, ο δήμος προτείνει αυτά να αναπτυχθούν εκτός του σημερινού περιγράμματος του σταθμού, ώστε να παραμείνει ο αρχαιολογικός χώρος ενιαίος. Στη σύσκεψη ο δήμαρχος εμφανίστηκε δυσαρεστημένος, λέγοντας στους εκπροσώπους της “Αττικό Μετρό” ότι “εσείς δεν ανοίξατε καν την πρόταση που σας δώσαμε”, κάτι που επανέλαβε και στο δημοτικό συμβούλιο της περασμένης Πέμπτης.
Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα Δημοσίων Έργων Στράτο Σιμόπουλο, ο οποίος για άγνωστους λόγους δεν συμμετείχε σε αυτή την τελευταία φάση της διαβούλευσης, η πρόταση του δήμου για τα κλιμακοστάσια ενδέχεται να αποβεί καταστροφική για το έργο. “Εάν βγούμε από το σημερινό περίγραμμα του σταθμού, αυτό θα απαιτήσει νέες αρχαιολογικές ανασκαφές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του έργου”, επισημαίνει. Ο κ. Σιμόπουλος τονίζει ότι η λύση την οποία προτείνει η “Αττικό Μετρό” είναι στο πλαίσιο των προτάσεων τις οποίες διαμόρφωσαν το ΤΕΕ/ΤΚΜ και το ΑΠΘ και διασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων. Σύμφωνα με πληροφορίες, τις προσεχείς ημέρες θα καταβληθεί νέα προσπάθεια να υπάρξει συνεννόηση μεταξύ των δύο πλευρών. Η “Αττικό Μετρό” ανέλαβε να εξετάσει κάποιες από τις παρατηρήσεις που διατυπώθηκαν στη σύσκεψη του δημαρχείου, ωστόσο πηγές εκατέρωθεν εμφανίζονται μάλλον συγκρατημένες ως προς τις πιθανότητες να υπάρξει τελική συμφωνία.
Η ΩΡΑ ΤΟΥ ΣτΕ
Εάν επιβεβαιωθούν οι απαισιόδοξες προβλέψεις, τότε την τελική λύση θα κληθεί να δώσει το Συμβούλιο της Επικρατείας, στο οποίο ως γνωστόν έχει προσφύγει ο δήμος ζητώντας να αλλάξει η απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου που προβλέπει την απομάκρυνση των αρχαιολογικών ευρημάτων και την τοποθέτησή τους σε χώρο του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά “ή κάπου αλλού”. Η εκδίκαση της προσφυγής έχει προσδιοριστεί για τις 14 Ιανουαρίου. Σύμφωνα με πληροφορίες, το προσεχές διάστημα, ενδεχομένως και πριν από την 14η Ιανουαρίου, θα υπάρξει προσπάθεια από την “Αττικό Μετρό” ώστε να αλλάξει η απόφαση του ΚΑΣ. Συγκεκριμένα, η εταιρεία σχεδιάζει να καταθέσει στο ΚΑΣ τη νέα μελέτη ζητώντας την έγκριση του Συμβουλίου για την προσωρινή (και όχι την οριστική) απομάκρυνση των αρχαιολογικών ευρημάτων και την εν συνεχεία επανατοποθέτησή τους στον χώρο του σταθμού. “Αυτό το ‘κάπου αλλού’ της αρχικής απόφασης του ΚΑΣ θα ζητήσουμε να αλλάξει και να αποσαφηνιστεί ότι θα πρόκειται για την επιστροφή των αρχαιοτήτων στον σταθμό της Βενιζέλου”, αναφέρει η πλευρά της “Αττικό Μετρό”.
Από την πλευρά της, πηγή του δημαρχιακού μεγάρου τονίζει πως “για να αποσύρει ο δήμος την προσφυγή στο ΣτΕ θα πρέπει έως τις 14 Γενάρη να αλλάξει η απόφαση του ΚΑΣ, στη βάση όμως της μελέτης την οποία προτείνουμε εμείς και όχι αυτής που μας παρουσίασε η ‘Αττικό Μετρό’”.
Υπενθυμίζεται ότι με προ ημερών απόφασή του το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ απαγόρευσε οποιαδήποτε εργασία απομάκρυνσης των αρχαιοτήτων. Είχε προηγηθεί τον περασμένο Ιούλιο προσωρινή διαταγή του ΣτΕ για το ίδιο θέμα, έπειτα από προσφυγή του δημάρχου Θεσσαλονίκης.
ΝΕΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ
Εκτός από το μέτωπο με τον δήμο Θεσσαλονίκης, η “Αττικό Μετρό” θα βρεθεί αντιμέτωπη και με την ανάδοχο κοινοπραξία στην οποία ηγεμονεύει πλέον η “Άκτωρ”, μετά την εξαγορά από μέρους της της χρεοκοπημένης ΑΕΓΕΚ. Δυναμίτη στα θεμέλια του έργου αποτελούν οι επί πλέον του προβλεπόμενου προϋπολογισμού απαιτήσεις του αναδόχου, οι οποίες ανέρχονται, σύμφωνα με πληροφορίες, στα 400 εκατ. ευρώ σε σύνολο προϋπολογισμού 1,1 δισ.! Το θέμα θα έρθει στην τριμελή επιτροπή διαιτησίας μέσα στους πρώτους μήνες του 2014. Σύμφωνα με κυβερνητική πηγή, “η συζήτηση θα γίνει επί τη βάσει απαιτήσεων ύψους 200 εκατ. ευρώ και όχι 400 εκατ. Για τα υπόλοιπα 200 εκατ. έχει εκδοθεί δικαστική απόφαση που απορρίπτει αυτή την απαίτηση του αναδόχου, ο οποίος ζητούσε οι πληρωμές να μη γίνονται με βάση το αρχικό ‘τιμολόγιο Σουφλιά’”.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο ανάδοχος εμφανίζεται αποφασισμένος να αξιοποιήσει όλες τις αστοχίες που υπήρξαν στην πορεία κατασκευής του έργου, εξαιτίας κυρίως της απουσίας μελέτης, προκειμένου να τεκμηριώσει τις επί πλέον απαιτήσεις του. Στο πλαίσιο αυτό θεωρείται βέβαιο πως θα επενδύσει και στη διαφωνία που υπάρχει σχετικά με τις αρχαιότητες του σταθμού της Βενιζέλου. Σύμφωνα με κατασκευαστικούς κύκλους, η “Άκτωρ” ενδέχεται να δηλώσει αδυναμία ολοκλήρωσης της γραμμής από το Σιντριβάνι έως τον σιδηροδρομικό σταθμό λόγω της εκκρεμότητας στη Βενιζέλου. “Σ’ αυτή την περίπτωση πιθανόν να ζητήσει ακόμη και την επαναδημοπράτηση για αυτό το τμήμα του έργου”, τονίζουν οι ίδιοι κύκλοι. Κάτι τέτοιο θα σημάνει αυτομάτως τη χρονική μετάθεση ολοκλήρωσης του έργου έως και πέντε χρόνια, γεγονός που σημαίνει ότι σε πλήρη λειτουργία το μετρό ενδέχεται να τεθεί κοντά στο 2023!
Το σενάριο αυτό έχει φτάσει και στους κυβερνητικούς κύκλους. Κυβερνητική πηγή τονίζει πως “ο σταθμός της Βενιζέλου δεν αποκλείεται στο τέλος να τινάξει στον αέρα το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του έργου”. Αναφέρει ωστόσο ότι “η κυβέρνηση δεν θα μείνει με σταυρωμένα χέρια. Εάν οδηγηθούμε σε ακραίες καταστάσεις, τότε θα αναγκαστούμε να πάμε σε τμηματική λειτουργία του μετρό”. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το τμήμα από την ανατολική άκρη της πόλης ως και τον σταθμό του πανεπιστημίου (όπου μπορεί να στρίψουν οι συρμοί) θα δοθεί πρώτο σε κυκλοφορία προς το τέλος του 2017 με αρχές του 2018. Ενδέχεται μάλιστα και από αυτό το τμήμα να απουσιάζει αρχικά ο σταθμός της Βούλγαρη, λόγω των καθυστερήσεων στην κατασκευή του εξαιτίας των απαλλοτριώσεων. Το υπόλοιπο κομμάτι, από το πανεπιστήμιο ως τον σταθμό, θα παραδοθεί αργότερα, πιθανότατα ταυτόχρονα με το τμήμα της επέκτασης προς Καλαμαριά. Η ίδια κυβερνητική πηγή υπογραμμίζει πάντως ότι τυχόν επαναδημοπράτηση του τμήματος Σιντριβάνι – σιδηροδρομικός σταθμός θα σημάνει και την περικοπή του σημερινού προϋπολογισμού του έργου. “Δεν πρόκειται να πληρωθούν δύο φορές το ίδιο έργο”, τονίζει η ίδια πηγή.
