Το Σταυροδρόμι που «διχάζει» τους αρμοδίους
ΑΠΕ-ΜΠΕ, 01.03.2013
Καθώς οι εργασίες για την κατασκευή του μετρό στη Θεσσαλονίκη συνεχίζονται, η αρχαιολογική σκαπάνη φέρνει στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα του 4ου και 6ου αιώνα, στη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Εγνατίας. Σημείο όπου αναμένεται να κατασκευαστεί ο κεντρικός σταθμός.
Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) γνωμοδοτεί τη μεταφορά των αρχαίων ενώ η Αττικό Μετρό διαβεβαιώνει ότι οποιαδήποτε άλλη πρόταση είναι τεχνικώς αδύνατη να εφαρμοστεί. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει ανοιχτά την αντίθεσή του στη μεταφορά τους και αναζητά τη στήριξη επιστημονικών ομάδων και της κοινής γνώμης.
Μεγάλης αξίας αρχαιολογικά ευρήματα
Κάτω από την πολύβουη Εγνατία, έστεκε σιωπηλός ένας άλλος κόσμος, αιώνες τώρα, μέχρι που η αρχαιολογική σκαπάνη λειτούργησε αφυπνιστικά στη «σιωπή» που επιβάλλει το πέρασμα του χρόνου… Οι ανασκαφές για τα έργα του μετρό στο σταυροδρόμι των οδών Βενιζέλου και Εγνατίας, έφεραν στο φως τμήμα της πόλης από τον 4ο και 6ο αιώνα και ένα ίδιο σταυροδρόμι κάτω από το σημερινό, που δείχνει ότι το σημείο αυτό ήταν πάντα κομβικό στην ιστορία της πόλης.
Όπως είπε, μιλώντας στη διαδικτυακή τηλεόραση ΑΠΕ-ΜΠΕ, που ξεναγήθηκε στο χώρο, η αρχαιολόγος Κρινώ Κωνσταντινίδου, με τις ανασκαφές αυτές «φανερώθηκε» τμήμα της κοσμικής Θεσσαλονίκης. «Αποκαλύφθηκε μια ολόκληρη πόλη του 4ου και κυρίως του 6ου αιώνα, στην πιο μνημειακή της μορφή: Μεγάλοι δρόμοι που διασταυρώνονται, δημόσια κτίρια και χώροι που αναπτύσσονται στις οικοδομικές νησίδες. Κάτω από τη σύγχρονη Εγνατία, στην ίδια χάραξη και με την ίδια κατεύθυνση αποκαλύφθηκε ο κεντρικός οδικός άξονας της πόλης του 4ου και του 6ου αιώνα», περιγράφει η κ. Κωνσταντινίδου.
Μάλιστα, όπως αναφέρει, τον 4ο αιώνα ο δρόμος ήταν επενδεδυμένος με μαρμάρινες πλάκες και είχε πλάτος 4,9 μέτρα, ενώ κατά τον 6ο αιώνα, επισκευάστηκε και διευρύνθηκε φτάνοντας τα 7,8 μέτρα και στρώθηκε με πλάκες από το Χορτιάτη.
Στο ίδιο σημείο αποκαλύφθηκε μια πλατεία, όπως και κτίριο του 7ου αιώνα. Εντυπωσιακό είναι και εύρημα στη διασταύρωση των δυο κεντρικών οδών: «Το σταυροδρόμι, ως ένα κομβικό σημείο της πόλης από τον 4ο αιώνα, οριζόταν από ένα μνημειακό τετράπυλο κατά αναλογία με την αψίδα του Γαλέριου – τη γνωστή Καμάρα. Έχουν διασωθεί οι πεσσοί στήριξης της πλινθόκτιστης ανωδομής του τετράπυλου», σημειώνει η αρχαιολόγος.
Να παραμείνουν τα αρχαία στο χώρο ή να μεταφερθούν;
Η αποκάλυψη των αρχαίων έφερε τους αρμόδιους αντιμέτωπους με το πρόβλημα της διαχείρισης των ευρημάτων. Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα Δημοσίων Έργων, Στράτο Σιμόπουλο, η Αττικό Μετρό κρίνει τεχνικώς αδύνατο να συνυπάρξουν τα αρχαία με το μετρό. Παράλληλα, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) γνωμοδοτεί να μεταφερθούν σε άλλο χώρο όπου θα αναδειχθούν εκ νέου, προκειμένου να διασωθούν και να είναι επισκέψιμα για τον κόσμο. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων ζητά να παραμείνουν τα αρχαία στο χώρο και να γίνει επανασχεδιασμός της στάσης του μετρό.
«Τα αρχαιολογικά ευρήματα που αποκαλύφθηκαν στη Βενιζέλου χαρακτηρίζονται ως ακίνητα (όπως είναι οι δρόμοι, οι πλατείες κ.λπ.). Συνεπώς δεν είναι αρχαία που μεταφέρονται. Έναν δρόμο τον βλέπεις στο φυσικό του περιβάλλον», εξηγεί ο Τάσος Αντωνάρας, μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Σύμφωνα με τον κ. Αντωνάρα, η μεταφορά ισοδυναμεί ουσιαστικά με την καταστροφή τους ενώ τα αρχαία θα μπορούσαν να αναδειχθούν στο φυσικό τους χώρο και συγχρόνως να αποτελέσουν πόλο έλξης για τους τουρίστες και τους επισκέπτες της πόλης.
Από την άλλη πλευρά, ο κ. Σιμόπουλος εξηγεί ότι ο σχεδιασμός του σταθμού της Βενιζέλου δεν μπορεί να αλλάξει. «Είναι ένας κεντρικός σταθμός και δεν υπάρχει χώρος λόγω των γύρω οικοδομημάτων να διευρυνθεί», επισημαίνει ο κ. Σιμόπουλος.
Ο δήμαρχος της πόλης Γιάννης Μπουτάρης παραμένει αισιόδοξος πως θα βρεθεί μια ικανοποιητική λύση ενώ ρίχνει ευθύνες στην Πολιτεία για τις καθυστερήσεις στο έργο του μετρό, τις οποίες αποδίδει στην έλλειψη χρημάτων. «Για το ζήτημα που έχει προκύψει, εκτιμώ ότι είναι βεβιασμένο όλο αυτό που γίνεται με την απόφαση μεταφοράς των αρχαίων», προσθέτει.
Την ίδια ώρα, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων ζητά να του δοθούν τα σχέδια και να αποφανθεί δική του ομάδα με τη συνδρομή οργάνων της Πολιτείας (όπως το Τεχνικό Επαγγελματικό Επιμελητήριο) σχετικά με το αν και κατά πόσο η μεταφορά των αρχαίων ή η συνύπαρξη αυτών (ή μέρους αυτών) με το σταθμό του μετρό είναι εφικτή. «Εμείς δεν είμαστε εναντίον κανενός. Απλώς έχουμε ρόλο, είμαστε κι εμείς δημόσιοι λειτουργοί και έχουμε χρέος ως αρχαιολόγοι να πράξουμε το καθήκον μας», επεσήμανε ο κ. Αντωνάρας.
Παράλληλα, ο καθηγητής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ και σύμβουλος της Αττικό Μετρό, Μιχάλης Τιβέριος εμφανίζεται κατηγορηματικός ότι είναι ζήτημα λογικής: «Οι αρχαιολόγοι σκέφτονται με την καρδιά. Και εγώ αν απαντούσα με την καρδιά μου, θα έλεγα να παραμείνουν τα αρχαία στο χώρο. Ωστόσο, όταν οι ειδικοί μου είπαν ότι δεν υπάρχει άλλη λύση και ότι ο επανασχεδιασμός του μετρό θα σήμαινε τουλάχιστον τρία χρόνια καθυστέρησης στο έργο και ότι τα χρήματα αυτά θα τα επιβαρυνόταν ο Έλληνας φορολογούμενος πολίτης σε μια χώρα που επί της ουσίας έχει πτωχεύσει, συμφώνησα στο να μεταφερθούν. Το μετρό είναι κοινωφελές έργο και πρέπει να γίνει», είπε χαρακτηριστικά.
Κοινή συνισταμένη πάντως του δημάρχου, του συλλόγου Αρχαιολόγων και του καθηγητή είναι πως το έργο έπρεπε να είχε σχεδιαστεί από την αρχή διαφορετικά.
