Το Μετρό δεν είναι πανάκεια για τη Θεσσαλονίκη
Voria.gr, 18.05.2013
Του Δημήτρη Κούρου
Συνέντευξη στη Voria.gr του συγκοινωνιολόγου Γιώργου Γιαννόπουλου, που εξελέγη αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ανεπαρκές και κακοσχεδιασμένο το μετρό, τι λέει για το τραμ και τη θαλάσσια συγκοινωνία
Έργο κακοσχεδιασμένο, πολυδάπανο και χρονοβόρο, που ακόμη κι όταν ολοκληρωθεί θα είναι ανεπαρκές ως προς τη συγκοινωνιακή προσφορά του, αλλά και μη βιώσιμο, χαρακτηρίζει το μετρό της Θεσσαλονίκης ο καθηγητής, Γιώργος Γιαννόπουλος, αντιπρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Ερευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης και διευθυντής του Ινστιτούτου Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων Μεταφοράς.
Ο κ. Γιαννόπουλος στη συνέντευξή του στη Voria.gr, δε μασάει τα λόγια του. Μια γενική κυκλοφοριακή μελέτη έγινε όλη κι όλη για την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης κι αυτή το μακρινό 2000, παρότι στοιχειωδώς θα έπρεπε να γίνεται μια μελέτη κάθε πέντε χρόνια… Κι από αυτή όμως τη μελέτη και τα 48 έργα που πρότεινε να γίνουν στην πόλη για να βελτιωθεί το κυκλοφοριακό, τα 30 όχι μόνο δεν υλοποιήθηκαν, αλλά ούτε καν είναι σε κάποια μορφή προετοιμασίας υλοποίησης. Και μετά απορούμε γιατί η πόλη πνίγεται στο κυκλοφοριακό…
Η Γενική Κυκλοφοριακή Μελέτη Θεσσαλονίκης είχε ανατεθεί από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης και εκπονήθηκε από τις εταιρείες Denco, Trademco, TRUTh (σημερινή TREDIT ΑΕ), SDG, Ι. Αγγελίδης και είχε ως τεχνικό συντονιστή τον κ. Γιαννόπουλο.
Ο Γιώργος Γιαννόπουλος είναι ίσως ο σημαντικότερος συγκοινωνιολόγος στη Θεσσαλονίκη. Η προσφορά του και το έργο του είναι γνωστά στην πόλη, όμως προσφάτως η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε τη συνεισφορά του και μάλιστα στη νέα έδρα που δημιούργησε για την επιστήμη των μεταφορών και συγκοινωνιών, τον εξέλεξε ως αντεπιστέλλον μέλος.
Τι σημαίνει η δημιουργία μιας νέας έδρας για την επιστήμη των μεταφορών και συγκοινωνιών στην Ακαδημία Αθηνών, για τους συγκοινωνιολόγους και για την ίδια την επιστήμη; Πόσο σημαντική είναι για εσάς, το ΑΠΘ και τη Θεσσαλονίκη η εκλογή σας στη νέα έδρα;
Η σχετική απόφαση για τη δημιουργία έδρας αντεπιστέλλοντος μέλους της Ακαδημίας Αθηνών ελήφθη από την ολομέλεια του σώματος της Ακαδημίας την 5η Απριλίου 2012. Στην απόφασή της η Ακαδημία αναφέρει την ίδρυση της έδρας στην Τάξη των Θετικών Επιστημών της Ακαδημίας με γνωστικό αντικείμενο: «Επιστήμη των Μεταφορών και Συγκοινωνιών». Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία και αξία ως αναγνώριση του επιστημονικού αντικειμένου του Συγκοινωνιολόγου από το αρχαιότερο και εγκυρότερο Ελληνικό ερευνητικό ίδρυμα της χώρας.
Σημασία έχει επίσης και η ένταξη του αντικειμένου αυτού στην «τάξη» των Θετικών Επιστημών όπου ανήκουν και όλες οι «τεχνικές» ειδικότητες που θεραπεύονται στην Ακαδημία. Η Ακαδημία Αθηνών είναι οργανωμένη σε τρεις «τάξεις» (που καλύπτουν αντίστοιχες επιστημονικές περιοχές):
1. Τάξη των Θετικών Επιστημών: Μαθηματικές, Φυσικές, Φυσικοϊστορικές και εφαρμοσμένες Θετικές και Ιατρικές Επιστήμες.
2. Τάξη των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών: Φιλολογία, Γράμματα, Ιστορία,Καλές Τέχνες και Αρχαιολογία.
3. Τάξη των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών: Θεολογία, Φιλοσοφία, Νομική, Πολιτικές, Οικονομικές και Κοινωνικές Επιστήμες.
Η εκλογή και δραστηριοποίηση μου στην Ακαδημία Αθηνών θα δώσει το έναυσμα για τη διεξαγωγή μιας σειράς δραστηριοτήτων (ερευνητικών και άλλων) της Ακαδημίας και στον τομέα των Μεταφορών και Συγκοινωνιών, κλάδος που έλειπε μέχρι σήμερα από τις δραστηριότητες της Ακαδημίας. Αποτελεί δε, αναμφισβήτητα, και ένα σημαντικό γεγονός αναγνώρισης που αντανακλά τόσο στο ΑΠΘ του οποίου υπήρξα επί μακρόν καθηγητής και μέλος του Επιστημονικού του προσωπικού, αλλά και του ΕΚΕΤΑ, στο οποίο έχω την τιμή να υπηρετώ σήμερα ως Αντιπρόεδρος και Διευθυντής του Ινστιτούτου βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων Μεταφορών.
Έχουν περάσει περίπου 14 χρόνια από τότε που ολοκληρώσατε τη Γενική Κυκλοφοριακή Μελέτη της Θεσσαλονίκης. Από όσα τότε προτείνατε για την επίλυση του κυκλοφοριακού προβλήματος (ακόμη και τα άμεσου χαρακτήρα μέτρα) ελάχιστα έχουν γίνει, όπως άλλωστε παραδέχονται οι αρμόδιοι φορείς. Υπενθυμίζω δε ότι στο τότε μεσοπρόθεσμο σενάριο θα είχαμε και μετρό το 2014… Σήμερα, ποια είναι τα κυριότερα κυκλοφοριακά προβλήματα στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα και ποια άμεσα μέτρα μπορούν να ληφθούν για τον περιορισμό τους; Πιστεύετε ότι απαιτείται επικαιροποίηση εκείνης της μελέτης; Τι έχει πραγματικά αλλάξει στην πόλη;
Θα απαντήσω πρώτα στο τελευταίο σκέλος του ερωτήματός σας: Βεβαίως και απαιτείται επικαιροποίηση της μελέτης εκείνης και ήδη αυτή έχει αργήσει πάρα πολύ. Στο εξωτερικό – δηλαδή στις οργανωμένες χώρες όπου η Δημόσια Διοίκηση λειτουργεί με βάση κάποιο πρόγραμμα έργων και στόχων – τέτοιου είδους μελέτες, με την αντίστοιχη συλλογή στοιχείων ώστε να ξέρουμε ακριβώς πως αλλάζουν οι συνθήκες και συνήθειες των μετακινήσεων, γίνονται κάθε 5 περίπου χρόνια. Εδώ έχουμε μια μόνο τέτοια μελέτη στην ιστορία της πόλης και τίποτε παραπάνω…
Στη Γενική Κυκλοφοριακή Μελέτη του 2000 υπάρχει μια σειρά «μεγάλων» έργων που μελετήθηκαν και προτάθηκαν. Πολλά από αυτά ήταν ήδη εξαγγελθέντα έργα από πλευράς ΥΠΕΧΩΔΕ (όπως το Μετρό και η υποθαλάσσια) και ήταν κατά κάποιο τρόπο «υποχρεωτική» η ένταξή τους στο σχέδιο, αλλά πολλά άλλα ήταν εντελώς καινούργια έργα που για πρώτη φορά προτάθηκαν. Από μια πρόσφατη θεώρηση που κάναμε σχετικά με το τι έχει υλοποιηθεί και τι όχι, φαίνεται ότι από το 2000 μέχρι σήμερα, από τα 48 κύρια έργα που περιλήφθηκαν – προτάθηκαν στο Στρατηγικό σχέδιο του 2000, η πορεία υλοποίησης μέχρι σήμερα είναι η εξής:
Δεν υλοποιήθηκαν ούτε βρίσκονται σε κάποια μορφή προετοιμασίας υλοποίησης: 30 έργα.
Υλοποιήθηκαν (ολοκληρώθηκαν) ή βρίσκονται σε φάση υλοποίησης: 11 έργα.
Υλοποιήθηκαν μερικώς (ή έγιναν με διαφορετικά χαρακτηριστικά απ’ ότι προτάθηκαν): 7 έργα.
Βεβαίως η παραπάνω απλή αριθμητική παράθεση έργων δεν αρκεί, γιατί έχει σημασία προφανώς και το είδος του έργου, η απαιτούμενη επένδυση (προϋπολογισμός), καθώς και η κυκλοφοριακή σημασία και οι επιπτώσεις που έχει το έργο για το πολεοδομικό συγκρότημα. Δίνει όμως μια «τάξη μεγέθους».
Το μετρό αντιμετωπίζει σοβαρότατα προβλήματα. Θεωρείτε εφικτό το στόχο που έχει τεθεί περί ολοκλήρωσης της βασικής γραμμής μέσα στο 2017; Πως μπορεί το συγκεκριμένο μέσο να προχωρήσει ταχύτερα; Πιστεύετε ότι οι σχεδιασμοί των δυο βασικών επεκτάσεων (Μίκρα, Σταυρούπολη) είναι αρκετοί ή μπορούν παράλληλα να προχωρήσουν και οι άλλες επεκτάσεις (Τούμπα, Εύοσμος κτλ.);
Δεν μπορώ εγώ να κάνω πρόβλεψη αν θα είναι έτοιμο το Μετρό το 2017 ή όχι. Εκείνο που μπορώ να κάνω είναι αυτό που λέω από το 1990, ότι δηλαδή το Μετρό για να έχει μια ουσιαστική επίπτωση στο κυκλοφοριακό πρόβλημα της πόλης πρέπει να ήταν σχεδιασμένο διαφορετικά σε πολύ μεγαλύτερο μήκος για να καλύπτει μεγαλύτερο μέρος της αστικής περιοχής. Με την ατυχέστατη όμως και εντελώς λανθασμένη διαδικασία που ακολουθήθηκε αρχικά από το Δήμο Θεσσαλονίκης στην αρχή (την περίοδο 1986 – 1990), και μετά από τις έκτοτε κυβερνήσεις σχεδιάστηκε το έργο στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα εγκλωβισμένοι. Ένα έργο πολυδάπανο, χρονοβόρο, που όταν ολοκληρωθεί θα είναι ήδη ανεπαρκές ως προς τη συγκοινωνιακή του προσφορά. Αλλά και το κυριότερο – για τη σημερινή οικονομική συγκυρία – θα είναι μη βιώσιμο χωρίς σημαντική επιδότηση από το κράτος. Όλα αυτά τα λέω από το 1990 και είχαμε τότε προτείνει και τις πρέπουσες λύσεις οι οποίες δυστυχώς δεν ακούστηκαν.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, φυσικά και συμφωνώ με τις επεκτάσεις που προγραμματίζονται για την υπάρχουσα γραμμή, αφού αυτές θα βοηθήσουν σε μια καλλίτερη βιωσιμότητα και κυρίως εξυπηρέτηση του πολεοδομικού συγκροτήματος.
Στη Γενική Κυκλοφοριακή Μελέτη είχατε εντάξει και δυο σημαντικά έργα για την πόλη. Το τραμ, που πλέον αποτελεί το νέο αίτημα των περισσότερων φορέων της Θεσσαλονίκης σε επίπεδο μέσων σταθερής τροχιάς, είναι εφικτό, έστω και ως συμπληρωματικό του μετρό; Η Θαλάσσια Συγκοινωνία, που επίσης αποτελεί αίτημα των φορέων, μπορεί να επιλύσει κυκλοφοριακά προβλήματα και να είναι βιώσιμη ή είναι ένα έργο – βιτρίνα;
Για το τραμ βεβαίως είχαμε εντάξει ένα τέτοιο έργο στη Γενική Κυκλοφοριακή Μελέτη, και χαίρομαι που βλέπω σήμερα τον ΣΑΣΘ (Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης) που το προωθεί πάλι σαν έργο στα πλαίσια της γενικότερης πρωτοβουλίας του για την Αστική Κινητικότητα στη Θεσσαλονίκη. Το τραμ είναι εφικτό και ήδη οι μελέτες του ΑΠΘ το αποδεικνύουν.
Για τη Θαλάσσια Συγκοινωνία, η θέση μου είναι ότι αυτή θα είναι μεν ένα χρήσιμο στοιχείο του συστήματος Δημοσίων Συγκοινωνιών της πόλης αλλά όχι το καθοριστικό και κρίσιμο. Θα ενεργεί βοηθητικά και συμπληρωματικά στα λεωφορεία και τα μέσα σταθερής τροχιάς που θα είναι η ραχοκοκαλιά του συστήματος. Αν βρεθεί ιδιώτης που θα ενδιαφερθεί να επενδύσει και λειτουργήσει μια τέτοια συγκοινωνία (πράγμα που προσωπικά αμφιβάλλω) καλό θα είναι να βοηθηθεί και να υποστηριχθεί να το κάνει…
