MetroThessalonikis.com

Ελευθεροτυπία, 14.09.2010

Του Βίκτωρα Νέτα

Σε μια δεξίωση στους κήπους του Προεδρικού Μεγάρου της Ηρώδου Αττικού, επί προεδρίας Κωνσταντίνου Καραμανλή, συζητούσαμε σε ένα «πηγαδάκι» με τον αείμνηστο δημοσιογράφο και ιστορικό συγγραφέα Γεώργιο Ρούσσο για το κράτος της Θεσσαλονίκης, που δημιουργήθηκε το 1916 με το Κίνημα της Εθνικής Αμύνης του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Ελεγε ο Ρούσσος και υποστήριζε με πάθος: «Ηταν λάθος του Ελευθερίου Βενιζέλου που δεν κράτησε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους τη Θεσσαλονίκη. Αλλη θα ήταν η εξέλιξη του τόπου». Εκείνη τη στιγμή πλησίασε ο Κων. Καραμανλής και με το γνωστό του ύφος είπε χαμογελώντας στον Ρούσσο: «Ρούσσο, μιλάς πολύ. Τι λες πάλι;» Εκείνος του απάντησε: «Ελεγα στον συνάδελφό μου ότι ήταν λάθος του Βενιζέλου που δεν διατήρησε πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη». Ο Κων. Καραμανλής με αυστηρό ύφος παρατήρησε: «Η Θεσσαλονίκη δεν μπορεί να είναι πρωτεύουσα του κράτους, γιατί είναι πολύ κοντά στα σύνορα». Ο Ρούσσος απάντησε: «Μα, ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, κύριε Πρόεδρε, δεν θα κοιμούνταν ήσυχοι οι υπουργοί, αλλά θα ήταν σε εγρήγορση. Και θα δούλευαν». Ο Κων. Καραμανλής με το ίδιο αυστηρό ύφος είπε: «Δεν συμφωνώ, δεν συμφωνώ». Μας γύρισε την πλάτη και έφυγε.

Η άποψη του Κων. Καραμανλή ήταν η έκφραση μιας νοοτροπίας του αθηναϊκού κράτους, που αντιμετώπιζε με φόβο τις παραμεθόριες περιοχές στα βόρεια σύνορα, δηλαδή την Ηπειρο, τη Μακεδονία και τη Θράκη. Την πλήρωσε ο τόπος με βαρύ τίμημα αυτήν τη νοοτροπία, την οποία γέννησαν τα ιστορικά γεγονότα και οι κακές σχέσεις με τους βόρειους γείτονες, που διατηρήθηκαν σ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Μόλις τις δύο τελευταίες δεκαετίες, μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, άλλαξε το κλίμα στα Βαλκάνια και άνοιξαν τα σύνορα. Στο μεταξύ, υπό το καθεστώς του φόβου, οι παραμεθόριες περιοχές εγκαταλείφθηκαν από το αθηναϊκό κράτος και με την αθρόα μετανάστευση του πληθυσμού τους στο εξωτερικό και στα μεγάλα αστικά κέντρα του εσωτερικού ερημώθηκαν. Η συγκέντρωση της εξουσίας και όλων των δραστηριοτήτων στην Αττική είχε αποτέλεσμα ο μισός πληθυσμός της χώρας να ζει και να εργάζεται στην πρωτεύουσα.

Ουδροκεφαλισμός είναι το μείζον πρόβλημα της χώρας, διότι άμεσα συνδέεται με την ανάπτυξή της, που δεν είναι δυνατόν να γίνει στον χώρο του λεκανοπεδίου της Αττικής, ο οποίος ασφυκτιά και έχει υποβαθμιστεί. Το πρόβλημα είναι γνωστό. Αλλά τα σχέδια για αποκέντρωση της εξουσίας και περιφερειακή ανάπτυξη, ώστε να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες της χώρας, μένουν στα χαρτιά και στα λόγια από όλες τις κυβερνήσεις, οι οποίες υπόσχονται χωρίς να τολμούν. Μήπως η σημερινή κυβέρνηση, υπό την πίεση και της οικονομικής κρίσης, θα τολμήσει με τον «Καλλικράτη» την αποκέντρωση, για να δώσει τη μάχη για την ανάπτυξη, ώστε να βγει η χώρα από το τούνελ;

Η πρώτη, μετά τον ανασχηματισμό, συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου στη Θεσσαλονίκη ας ελπίσουμε ότι δεν είχε μόνο επικοινωνιακό χαρακτήρα, αλλά σηματοδοτεί την αρχή μιας προσπάθειας για ουσιαστικές και τολμηρές αλλαγές. Θα φανεί τελικά αν θα έχουμε αποκέντρωση αρμοδιοτήτων. Στο υπουργικό συμβούλιο καλά τα είπαν ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί, ειδικά μάλιστα όσοι εκλέγονται στη Βόρεια Ελλάδα. Από τα λόγια, όμως, ώς την πράξη η απόσταση είναι μεγάλη. Μένει, λοιπόν, να δούμε ποιες αρμοδιότητες θα έχει ο αναπληρωτής υπουργός Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας (Μακεδονίας – Θράκης), Σωκράτης Ξυνίδης.

Με τον ανασχηματισμό δεν θέλησε ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου να επανασυστήσει το υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης (παλιότερα υπουργείο Βορείου Ελλάδος), παρά την έντονη δυσφορία που προκάλεσε η κατάργησή του. Τι ήταν, όμως, το υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης; Ενας τίτλος χωρίς κανένα απολύτως αντίκρισμα, αφού δεν είχε καμιά αρμοδιότητα. Ηταν ένα υπουργείο τελετών και πανηγύρεων, όπως αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι κανένα νομοθέτημα δεν φέρει την υπογραφή του υπουργού του ούτε και ποτέ είχε κατατεθεί ερώτηση ή επερώτηση για τη δραστηριότητά του.

Πότε, επιτέλους, θα γίνει κατανοητό ότι η ανάπτυξη -και προπαντός η περιφερειακή ανάπτυξη- βραδυπορεί έως και είναι τελείως αδύνατη, επειδή τα πάντα αποφασίζονται στην Αθήνα από τη γραφειοκρατία των κεντρικών υπηρεσιών των υπουργείων; Είπαν πολλά και διάφορα οι υπουργοί στο υπουργικό συμβούλιο της Θεσσαλονίκης. Και αναγνώρισαν ότι σε μεγάλα έργα, που είχαν δρομολογηθεί εδώ και πολλά χρόνια, καθυστερεί η εκτέλεσή τους, ενώ άλλα έχουν ματαιωθεί. Η υποθαλάσσια οδική αρτηρία στον Θερμαϊκό Κόλπο, μετά από πολλές περιπέτειες, που άρχισαν από το 1983, τελικά δεν θα γίνει. Το Μετρό άρχισε να τρέχει στα σχέδια πριν από 34 χρόνια και μόλις το 2006 άρχισε η κατασκευή του. Πότε θα τελειώσει; Αγνωστο. Ο υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Δημήτρης Ρέππας, είπε για το Μετρό της Θεσσαλονίκης ότι το έργο παρουσιάζει μεγάλα προβλήματα με τεράστιες καθυστερήσεις και ανέφερε: «Είμαστε με 2,5 χρόνια καθυστέρηση, έχει εξαντληθεί το 64% του συμβατικού χρόνου, ενώ έχει εκτελεστεί μόλις το 14,5% του φυσικού αντικειμένου».

Το ίδιο τεράστιες είναι οι καθυστερήσεις στα λιμενικά έργα, στο αεροδρόμιο «Μακεδονία», στην εξωτερική και εσωτερική περιφερειακή οδό, όπως και στα έργα αξιοποίησης κτιρίων, που είχαν γίνει το 1997 για τις εκδηλώσεις της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Μιλώντας ο Δημ. Ρέππας στο υπουργικό συμβούλιο, είπε: «Θα διαμορφώσουμε μια άλλη Θεσσαλονίκη». Παρόμοιες υποσχέσεις έδωσαν και άλλοι υπουργοί της σημερινής κυβέρνησης, συνεχίζοντας την παράδοση των υποσχέσεων, που είναι άφθονες κατά την περίοδο της Διεθνούς Εκθεσης στις πανηγυρικές εκδηλώσεις της. Εφτασαν από «συμπρωτεύουσα» της Ελλάδας να την ανακηρύξουν έως και πρωτεύουσα των Βαλκανίων. Τον ρόλο αυτόν τον είχε πριν από την απελευθέρωσή της το 1912, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Δεν έχει η Θεσσαλονίκη ανάγκη από τίτλους κενούς περιεχομένου και οι πολίτες της δεν μπορεί να είναι «θεατές λόγων και ακροατές έργων». Δικαιούται, ωστόσο, όπως δικαιούνται και όλες οι περιφέρειες της χώρας, να λαμβάνονται επί τόπου αποφάσεις για την ανάπτυξή της. Οφείλει αυτή η κυβέρνηση να αποδείξει με πράξεις πως το υπουργικό συμβούλιο που έγινε στη Θεσσαλονίκη δεν είχε επικοινωνιακό, αλλά ουσιαστικό χαρακτήρα και σηματοδοτεί την αλλαγή της νοοτροπίας του υδροκεφαλισμού.

ΗΘεσσαλονίκη το 2012 θα γιορτάσει τα 100 χρόνια από την απελευθέρωσή της. Στη διαδρομή αυτή των 100 χρόνων, χάρη στον μόχθο των κατοίκων της, ειδικά τον μόχθο των προσφύγων, που δέχθηκε μετά τη μικρασιατική τραγωδία, έγινε μια σύγχρονη πόλη με πνευματική ακτινοβολία και προσφορά στον τόπο υποδειγματική. Δικαιούται, λοιπόν, περισσότερα από όσα της δίνει το μίζερο αθηναϊκό κράτος.