Ομόφωνο «ναι» για τα αρχαία στο σταθμό Βενιζέλου
Μακεδονία, 11.05.2013
Του Νίκου Ηλιάδη
Στη λύση της διατήρησης του μεγαλύτερου δυνατού μέρους των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στον σταθμό του μετρό στη Βενιζέλου, κατέληξε ομοφώνως η επιτροπή η οποία είχε συγκροτηθεί κατόπιν σχετικής πρωτοβουλίας του δήμου Θεσσαλονίκης.
Η απόφαση αυτή ελήφθη το βράδυ της περασμένης Τετάρτης έπειτα από μακρά συνεδρίαση, στη διάρκεια της οποίας αξιολογήθηκαν όλες οι προτάσεις οι οποίες είχαν εκπονηθεί από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας. Τελικώς η λύση η οποία προκρίθηκε είναι ο συγκερασμός μίας από τις τέσσερις προτάσεις της επιστημονικής ομάδας του ΑΠΘ με την πρόταση του ΤΕΕ/ΤΚΜ, βάσει των οποίων προβλέπεται η διατήρηση του 85%-90% των αρχαιοτήτων στον φυσικό χώρο τους. Στη συνεδρίαση αποφασίστηκε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης να στείλει σχετική επιστολή προς τον αρμόδιο αναπληρωτή υπουργό, αρμόδιο για θέματα Πολιτισμού, Κώστα Τζαβάρα. Σε αυτήν ο Γιάννης Μπουτάρης θα συμπεριλάβει με αξιολογική σειρά όλες τις προτάσεις που έχουν εκπονηθεί για το θέμα των αρχαιοτήτων στον σταθμό της Βενιζέλου, υπογραμμίζοντας φυσικά την ομόθυμη απόφαση της επιτροπής για την υιοθέτηση εκ μέρους της πολιτείας της προαναφερθείσας πρότασης για τη διατήρηση του 85%-90% των αρχαιοτήτων. Παράλληλα, θα ζητά την αναπομπή του θέματος στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ζητώντας να αλλάξει την προηγούμενη απόφασή του, η οποία προέβλεπε απομάκρυνση των αρχαιολογικών ευρημάτων και έκθεσή τους σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του στρατοπέδου «Παύλου Μελά».
ΠΟΙΟΙ ΜΕΤΕΙΧΑΝ
Στη συνεδρίαση της Τετάρτης μετείχαν από πλευράς δήμου Θεσσαλονίκης ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης, ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Παναγιώτης Αβραμόπουλος και ο σύμβουλος του δημάρχου, αρχαιολόγος Βασίλης Κονιόρδος. Μετείχαν επίσης εκπρόσωποι του ΑΠΘ με επικεφαλής τον πρόεδρο του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ Χρήστο Αναγνωστόπουλο, του ΤΕΕ/ΤΚΜ υπό τον επικεφαλής της επιτροπής του Επιμελητηρίου Πάρι Μπίλια, η Δέσποινα Κουτσούμπα, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, και εκπρόσωποι της Αττικό Μετρό (Κώστας Ζέρβας, Γιώργος Κωνσταντινίδης, Αντώνης Παπαμακάριος) ως παρατηρητές. Από όλα τα μέλη της επιτροπής εκφράστηκε η βούληση για την παραμονή του μέγιστου δυνατού τμήματος των αρχαιοτήτων με επιμέρους διαφοροποιήσεις ως προς τις επιπτώσεις, κυρίως αναφορικά με το κόστος και τη χρονική επιμήκυνση των εργασιών περαίωσης του έργου.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Σύμφωνα με πληροφορίες, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της επιτροπής οι εκπρόσωποι της Αττικό Μετρό εξέφρασαν αμφιβολίες για τη δυνατότητα υλοποίησης της προτεινόμενης λύσης. Ειπώθηκε, μεταξύ άλλων, ότι «η λύση δεν είναι τεχνικά υλοποιήσιμη», πως «υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις οι οποίες άπτονται της ασφαλούς κίνησης των επιβατών», ενώ επισήμαναν αδυναμίες ως προς τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του σταθμού (ύψος οροφής κλπ.). Απαντώντας ο κ. Μπουτάρης είπε πως «θα δοθεί προθεσμία 15 ημερών στους μελετητές να προχωρήσουν στις αναγκαίες διορθώσεις και εν συνεχεία η πρόταση θα σταλεί στο υπουργείο».
Όπως εξηγεί ο κ. Αναγνωστόπουλος, «κάθε προτεινόμενη εναλλακτική λύση πέραν αυτής της πλήρους απομάκρυνσης των αρχαιοτήτων έχει συνέπειες, κυρίως ως προς το κόστος και τον χρόνο εφαρμογής τους. Η συγκεκριμένη λύση θα κοστίσει τουλάχιστον έξι εκατομμύρια ευρώ περισσότερα, ενώ η χρονική επιβάρυνση θα είναι της τάξης περίπου των δύο ετών. Όλα αυτά όμως, για να προσδιοριστούν με ακρίβεια, απαιτούν λεπτομερέστατες μελέτες τις οποίες θα κάνει ασφαλώς η πολιτεία».
Υπενθυμίζεται ότι οι άλλες τρεις λύσεις που είχαν προταθεί από την επιστημονική ομάδα του ΑΠΘ προέβλεπαν: η πρώτη, διατήρηση του 68% των αρχαιοτήτων με επί πλέον κόστος τουλάχιστον δύο εκατ. ευρώ και χρονική επιμήκυνση κατά έξι μήνες, η δεύτερη, διατήρηση του 75% των αρχαιοτήτων, ακριβότερη κατά τουλάχιστον 3 εκατ. και χρονική επιβάρυνση περίπου δύο έτη, και η τρίτη προέβλεπε διατήρηση του 80% των αρχαιοτήτων, με επί πλέον κόστος τουλάχιστον 5 εκατ. και επί πλέον χρόνο δύο ετών.
Σύμφωνα με τον κ. Μπίλια, η προτεινόμενη λύση θα επιβαρύνει κατά μόλις 0,6%-0,8% τον συνολικό προϋπολογισμό του έργου, ενώ αν γίνουν οι σωστές ενέργειες από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, οι καθυστερήσεις στην πρόοδο του έργου θα είναι από μηδενικές έως το πολύ ολιγόμηνες.
Πηγή της Αττικό Μετρό, μιλώντας στη «Μ», εμφανίστηκε επιφυλακτική ως προς την εξέλιξη των διαδικασιών υλοποίησης του έργου λέγοντας πως «τελικά χρειάστηκαν τρεις μήνες για να επιβεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει τεχνική λύση χωρίς να αποσπαστούν οι αρχαιότητες. Τώρα όλοι λένε το ίδιο».
ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΠΡΟΤΑΣΗ
Η λύση η οποία προκρίθηκε προβλέπει τη διατήρηση στον φυσικό τους χώρο του 85% έως 90% των αρχαιολογικών ευρημάτων τα οποία αποκαλύφθηκαν κατά τις αρχαιολογικές ανασκαφές που προηγήθηκαν. Το υπόλοιπο 10% με 15% θα εκτεθεί είτε σε ειδικούς χώρους σε άλλα σημεία του σταθμού είτε σε μουσεία της πόλης. Όπως επισημαίνει στη «Μ» ο κ. Αναγνωστόπουλος, «η πρόταση αυτή, όπως και όλες οι εναλλακτικές, προϋποθέτουν την προσωρινή απόσπαση των αρχαιολογικών ευρημάτων και την εν συνεχεία επανατοποθέτησή τους στον ίδιο ακριβώς χώρο, αμέσως μετά το πέρας των εργασιών κατασκευής του σταθμού».
Από την πλευρά του ο κ. Μπίλιας αναφέρει ότι «με την προκρινόμενη λύση οι αρχαιότητες διατηρούνται στην αρχική θέση τους σχεδόν στο σύνολό τους, με εξαίρεση μόνο τα 45 τ.μ. -επί συνόλου 1.600 τ.μ.- όπου χωροθετούνται διελεύσεις αγωγών εξαερισμού και κυλιόμενες σκάλες. Οι αρχαιότητες θα γίνονται αντιληπτές οπτικά και κιναισθητικά από τους επιβάτες και θα αποτελούν επισκέψιμο κομμάτι του σταθμού, δημιουργώντας μάλιστα την αίσθηση ότι βρίσκονται σε ανοιχτό χώρο, χάρη στα αναρριχώμενα φυτά, τον φυσικό φωτισμό και τα χρώματα της οροφής που θα τις πλαισιώνουν».
Σύμφωνα με την προκριθείσα πρόταση, το επίπεδο -1 του σταθμού μετατρέπεται σε αποκλειστικά αρχαιολογικό όροφο, επισκέψιμο από το κοινό. Σύμφωνα με τον κ. Μπίλια, «ουσιαστικά ο αρχαίος δρόμος γίνεται κομμάτι μιας ευρύτερης αστικής σύνθεσης, με τη μορφή υπόγειας πλατείας, που συνδέει τους παρακείμενους ανοιχτούς δρόμους και τα μνημεία. Το σύνολο αυτό μπορεί να αποτελέσει ανοιχτό μουσείο και μοναδικό παράδειγμα αναγέννησης δημόσιου χώρου της κεντρικής Θεσσαλονίκης».
Η είσοδος και έξοδος του επιβατικού κοινού θα γίνεται πλέον από το επίπεδο -2 με ταυτόχρονο διαχωρισμό ανόδου και καθόδου. Επίσης, μετατοπίζονται στα επίπεδα -2 και -3 οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις του σταθμού. Για τον σκοπό αυτό θα απαιτηθεί η δημιουργία νέων αναγκαίων χώρων εκτός του περιγράμματος (κιβωτίου) του σταθμού, με πρόσθετες εκτεταμένες κατά βάθος εκσκαφές και αντιστηρίξεις.
Πέραν αυτού καθ’ αυτού του χώρου του σταθμού, προτείνεται να γίνει ενιαίος αστικός σχεδιασμός των συνδέσεων και του περιβάλλοντος χώρου του σταθμού, με στόχο τη συνολική ανάπλαση της ευρύτερης περιοχής.
ΓΝΩΜΗ Απεδείχθη εφικτή η συνύπαρξη
Του Παναγιώτη Αβραμόπουλου, προέδρου δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης
Από την πρώτη στιγμή ταχθήκαμε υπέρ της συνύπαρξης των αρχαιοτήτων και του σταθμού του μετρό της οδού Βενιζέλου. Αποτελεί καθήκον μας να συμβάλλουμε στην ανάδειξη της ιστορίας της πόλης και στη διαφύλαξη του πολιτισμού της ως πολύτιμου αγαθού που καταδεικνύει την πορεία της στον χρόνο.
Αμφισβητήσαμε, ευθύς εξαρχής, την απολυτότητα της δήλωσης της Αττικό Μετρό ΑΕ και των πολιτικών της προϊσταμένων ότι «δεν υπάρχει τεχνικά εφικτή λύση για την κατασκευή του σταθμού με διατήρηση των αρχαιοτήτων in situ» και ότι, ως εκ τούτου, οι αρχαιότητες έπρεπε οπωσδήποτε να απομακρυνθούν και να τοποθετηθούν στο στρατόπεδο Παύλου Μελά(!), διότι σε αντίθετη περίπτωση κινδύνευε το σύνολο του έργου με ματαίωση, και απορρίψαμε ψευδή και ανυπόστατα διλήμματα.
Άλλωστε, όπως είναι προφανές, για τη μεγάλη καθυστέρηση στην κατασκευή του μετρό μόνο οι αρχαιότητες που βρέθηκαν στον σταθμό Βενιζέλου δεν ευθύνονται…
Επιλέξαμε να αντιτάξουμε στον επιθετικό λόγο της Αττικό Μετρό ΑΕ, των πολιτικών της προϊσταμένων και άλλων αυτόκλητων υπερασπιστών των θέσεών της, την ψύχραιμη και λογική άποψη. Ότι δηλαδή λύσεις υπάρχουν και πρέπει να αναζητηθούν από τους ειδικούς – αρκεί να τους δοθούν οι απαραίτητες πληροφορίες και στοιχειώδης ευχέρεια χρόνου.
Οι εξελίξεις δικαίωσαν τη στάση μας και σήμερα ο δήμαρχος και το δημοτικό συμβούλιο της πόλης έχουν στη διάθεσή τους τις λύσεις που προέκυψαν από τη συνεργασία που επιτεύχθηκε μεταξύ του δήμου, του ΑΠΘ και του ΤΕΕ – με τη συμμετοχή και της Αττικό Μετρό ΑΕ.
Αυτό που μένει να γίνει είναι να υιοθετήσει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού τη λύση που εισηγείται η επιτροπή, να ζητήσει ο υπουργός από το ΚΑΣ να γνωμοδοτήσει υπέρ της επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων στον χώρο όπου αυτές βρίσκονται εδώ και αιώνες και να αναδειχθεί το πολιτιστικό και ιστορικό αυτό σύνολο στον σταθμό του μετρό στην οδό Βενιζέλου, θυμίζοντας σε τωρινούς και μελλοντικούς κατοίκους και επισκέπτες τη διαχρονική πορεία της Θεσσαλονίκης.
ΓΝΩΜΗ Να τρέξει το έργο
Του Τάσου Κονακλίδη, προέδρου ΤΕΕ/ΤΚΜ
Καταρχάς θα πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι βασικό μέλημα θα πρέπει να είναι η κατασκευή του μετρό. Στο ΤΕΕ/ΤΚΜ, με το που προέκυψε το πρόβλημα με τον σταθμό της Βενιζέλου τον περασμένο Φεβρουάριο, συστήσαμε μια εγνωσμένου επιστημονικού κύρους επιτροπή, η οποία σε πολύ σύντομο χρόνο, στις αρχές Απριλίου, παρουσίασε την πρότασή της. Αποδείξαμε ότι είναι εφικτή η συνύπαρξη σταθμού και αρχαιοτήτων, με ελάχιστη οικονομική και χρονική επιβάρυνση. Από δω και πέρα θα πρέπει να τρέξει το έργο. Η πολιτεία να προχωρήσει αμέσως στις αναγκαίες νέες μελέτες, παράλληλα όμως μπορούν να τρέχουν και οι εργασίες, όπως για παράδειγμα η προσωρινή απόσπαση των αρχαιοτήτων.
