ΟΜΙΛΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΡΕΠΠΑ ΓΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟ ΤΕΕ ΤΚΜ
Το Θουκιδίδειο “ακροατές έργων και θεατές λόγων” συμβαδίζει συχνά με εξαγγελίες που αστόχησαν για διάφορους λόγους. Επιλέξαμε μια διαφορετική προσέγγιση α) η Θεσσαλονίκη ως ξεχωριστό κεφάλαιο οριζόντιας κεντρικής πολιτικής β) διαχείριση εξελισσομένων δράσεων που συναντούν προβλήματα και εναρμόνισή τους με το συνολικό σχέδιο γ) εκπόνηση στρατηγικού σχεδίου στη βάση πραγματικών αναγκών της πόλης και των ανθρώπων της όχι με μια εισαγόμενη συνταγή αλλά βασιζόμενη σε αυτό που σκέφτονται και αισθάνονται οι Θεσσαλονικείς δ) εγγύηση του κράτους για τη στήριξη και ευόδωση του εγχειρήματος.
Στις αρχές του Ιουλίου παρουσιάσαμε μια πρόταση για το Σ.Σ.Υ.Μ. (Στρατηγικό Σχέδιο Υποδομών Μεταφορών) της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής.
Χαίρομαι γιατί μετά από δύο μήνες βρίσκομαι και πάλι στην Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσουμε το σχεδιασμό μας για τα έργα της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.
Σήμερα ξεκινά και θα διαρκέσει μέχρι τέλος του χρόνου ο διάλογος με τους φορείς της πόλης για το Σχέδιο Υποδομών Μεταφορών, ώστε στις αρχές του 2011 να αρχίσει η υλοποίηση του νέου Συναινετικού Σχεδίου Αναφοράς Έργων Υποδομών Μεταφορών της Θεσσαλονίκης. Είμαστε βέβαιοι ότι το Τεχνικό Επιμελητήριο, Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, στο οποίο προτείναμε και αποδέχθηκε να επωμισθεί την σχετική διαβούλευση, με την εμπειρία και το κύρος που διαθέτει του θα συντονίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις σχετικές ενέργειες.
Το Προκαταρτικό Σχέδιο στο οποίο καταλήξαμε είναι σχέδιο δεκαετίας και υπηρετεί το συνολικό πολεοδομικό σχεδιασμό της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης. Το Προκαταρτικό Σχέδιο αυτό συζητήθηκε στη Διυπουργική Επιτροπή Μεγάλων ΄Εργων και Υποδομών την περασμένη εβδομάδα και υιοθετήθηκε καταρχήν.
Για τη διαμόρφωση αυτού του Σχεδίου αλλά και για τον γενικότερο συντονισμό της υλοποίησης των έργων που αυτό θα περιέχει, συγκροτήσαμε, με πρωτοβουλία του Υπουργείου μας και σε συνεργασία με το ΥΠΕΚΑ, “Συντονιστική Ομάδα”, η οποία θα μεριμνήσει για την ιεράρχηση της υλοποίησης των έργων, στοχεύοντας στην ταχεία και έγκαιρη ωρίμανσή τους στη βάση συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος υλοποίησης.
Οι εργασίες της Συντονιστικής Ομάδας ξεκίνησαν πριν πέντε μήνες. Στην επιτροπή συμμετέχουν τρεις Γενικοί Γραμματείς του Υπουργείου μας, η Γ.Γ. Χωροταξίας του ΥΠΕΚΑ, η Γενική Γραμματέας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, οι πρόεδροι της “Εγνατία Οδός Α.Ε.”, του Οργανισμού Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης, του ΣΑΣΘ, και της “Αττικό Μετρό” .
Συντονιστής της Ομάδας είναι ο Υφυπουργός Γιάννης Μαγκριώτης υπό τη διεύθυνση του οποίου διεξάγονται οι δεκαπενθήμερες συνεδριάσεις στη Θεσσαλονίκη.
Για την υποστήριξη της Συντονιστικής Ομάδας συγκροτήσαμε Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων από καθηγητές -επιστήμονες εγνωσμένου κύρους για την υποστήριξη, τον εμπλουτισμό και την εξειδίκευση του Στρατηγικού Σχεδίου του Υπουργείου μας.
Στόχος της Επιτροπής των Εμπειρογνωμόνων ήταν η σύνταξη ενός ενιαίου προκαταρτικού Στρατηγικού Σχεδίου για την ανάπτυξη των Υποδομών Μεταφορών της ευρύτερης περιοχής Θεσσαλονίκης. Στην ουσία πρόκειται για τη σύνθεση ενός “Συναινετικού Πλαισίου Αναφοράς” που θα αποτελέσει αντικείμενο περαιτέρω μελέτης και εξειδίκευσης, αλλά παράλληλα θα υποβοηθήσει την υλοποίηση έργων “ώριμων” (με την έννοια της γενικότερης αποδοχής και ύπαρξης μελετητικής προετοιμασίας) ώστε να αξιοποιηθούν κονδύλια που είναι άμεσα διαθέσιμα από το ΕΣΠΑ.
Η διαδικασία που ακολουθείται συνδέεται και συνεχίζει τη διαδικασία που άρχισε με την πρώτη μελέτη Στρατηγικού Σχεδιασμού του 2000 και γίνεται σε πλήρη συνεργασία και συνεννόηση με το ΥΠΕΚΑ και τις αρμόδιες πολεοδομικές – χωροταξικές αρχές, στο πλαίσιο και τη διαδικασία επικαιροποίησης του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης.
Η έκθεση που θα παρουσιασθεί στη συνέχεια αποτελεί συνεπώς την αρχή και όχι το τέλος μιας διαδικασίας που θα δώσει στην πόλη ένα συναινετικό Στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης των Υποδομών Μεταφορών που -επειδή ακριβώς θα τυγχάνει γενικότερης αποδοχής από τους φορείς και οργανισμούς της περιοχής αλλά και την τοπική κοινωνία γενικότερα- θα έχει τις μεγαλύτερες δυνατές πιθανότητες ολοκλήρωσης και λειτουργίας στο μέλλον.
Τι πρέπει όμως να περιλαμβάνει ένα σύγχρονο, ένα ορθολογικό στρατηγικό σχέδιο;
Το σύστημα των Δημοσίων Συγκοινωνιών πρέπει να αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του όλου συστήματος υποδομών. Η φιλοσοφία πάνω στη οποία βασίζεται η όλη διαμόρφωση ενός Στρατηγικού Σχεδίου οφείλει να είναι αυτή που προωθεί και η ΕΕ για την παροχή “βιώσιμης κινητικότητας”, δηλαδή η παροχή πλήρους και περιβαλλοντικά συμβατής αυξημένης κινητικότητας στους μετακινουμένους με όλα τα μεταφορικά μέσα.
Για το σύστημα των Δημοσίων Συγκοινωνιών της περιοχής επιβάλλεται να στοχεύουμε σε ένα δίκτυο υποδομών που θα αποτελείται από: μέσα σε σταθερή τροχιά (Μετρό, προαστιακός, τραμ), λεωφορειακές γραμμές κατάλληλα διαρθρωμένες γύρω από αυτά ή και αυτοδύναμες και άλλες γραμμές μαζικής μεταφοράς (π.χ. θαλάσσια συγκοινωνία). Επιβάλλεται επίσης η δημιουργία εκτεταμένου και αυστηρά αστυνομευόμενου δικτύου λεωφορειολωρίδων.
Σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των υποδομών είναι αναγκαία και η δημιουργία φορέα σχεδιασμού, συντονισμού, και ανάπτυξης των υποδομών και ελέγχου του όλου συστήματος των Δημοσίων Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης.
Το στρατηγικό οδικό δίκτυο της ευρύτερης περιοχής Θεσσαλονίκης που προτείνεται απαρτίζεται από τον Εσωτερικό Οδικό Δακτύλιο (ΕσΟΔ), τον Εξωτερικό Οδικό Δακτύλιο (ΕξΟΔ), τμήματα των διερχομένων κύριων εθνικών οδικών αξόνων (ΠΑΘΕ, Εγνατία Οδός, κάθετοι άξονες), τους συνδετήριους κλάδους (ακτινικές συνδέσεις) μεταξύ των 2 Δακτυλίων (μερικοί των οποίων συμπίπτουν με τμήματα των αξόνων της προηγούμενης κατηγορίας), το λοιπό βασικό οδικό δίκτυο της αστικής περιοχής και το δίκτυο αυτοκινητοδρόμων που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με τις πρωτεύουσες των νομών της Κεντρικής Μακεδονίας.
Επίσης, επιβάλλεται η δημιουργία υποδομών στάθμευσης εκτός οδού, με προτεραιότητα στις παρυφές των κεντρικών περιοχών της πόλης, γιατί ενθαρρύνει τη μετεπιβίβαση και χρήση των Δημοσίων Συγκοινωνιών και γενικά την ισορροπημένη χρήση των οδικών υποδομών. Απαραίτητο συμπλήρωμα των υποδομών στάθμευσης πρέπει να είναι η άμεση ολοκλήρωση – υλοποίηση ενός Ενιαίου Σχεδίου Στάθμευσης για το Δήμο Θεσσαλονίκης και τους άλλους Δήμους, καθώς και η δημιουργία ενός σύγχρονου και αποδοτικού συστήματος παρακολούθησης και επιβολής των απαγορεύσεων στάθμευσης στο πλευρό του δρόμου.
Πώς όμως θα προχωρήσουμε στην υλοποίηση του Στρατηγικού Σχεδίου Υποδομών Μεταφορών της Θεσσαλονίκης;
Τρεις είναι οι βασικοί άξονες δράσεων του Υπουργείου μας:
Ά Πρώτος άξονας:
Η Εκπόνηση του Συναινετικού Σχεδίου Αναφοράς Έργων Υποδομών Μεταφορών του μητροπολιτικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής, με εξειδίκευση των επιλογών και με αλληλοσυσχέτιση και ιεράρχηση των δράσεων που απαιτούνται για την εφαρμογή του. Σε κάθε περίπτωση αυτή η ιεράρχηση θα γίνεται με την ενσωμάτωση των έργων άμεσου προγραμματισμού ώστε να μην καθυστερούν τουλάχιστον εκείνα για τα οποία υπάρχει η αναγκαία ωριμότητα.
Το πλήρες προκαταρτικό σχέδιο θα παρουσιασθεί από τα μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων στη συνέχεια.
Ά Δεύτερος άξονας:
Η συγκρότηση κατάλληλων οργανωτικών δομών που θα εξειδικεύσουν το Στρατηγικό Σχέδιο με την εκπόνηση των αναγκαίων εξειδικευμένων μελετών και στη συνέχεια θα προγραμματίζουν, συντονίζουν και θα διαχειρίζονται την εκτέλεση των έργων.
Ήδη υφιστάμενοι φορείς με εξειδικευμένη εμπειρία και γνώση θα αναλάβουν τους ακόλουθους ρόλους σε συμφωνία με τα αντίστοιχα Υπουργεία:
– Ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης (ΟΡΘ) το στρατηγικό χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, τόσο της Θεσσαλονίκης, όσο και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.
– Το Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΣΑΣΘ) την υποστήριξη του ΟΡΘ με επικαιροποιημένα συγκοινωνιακά δεδομένα.
– Η Εγνατία Οδός ΑΕ τον Προγραμματισμό, συντονισμό και διαχείριση των έργων.
– Το Αττικό Μετρό το σχεδιασμό και κατασκευή των μέσων σταθερής τροχιάς.
– Επίσης σημαντικό ρόλο θα έχουν οι αναβαθμισμένες τεχνικές υπηρεσίες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Στην Επιτροπή Μεγάλων Έργων της περασμένης εβδομάδας αποφασίσθηκε τα συναρμόδια Υπουργεία ΥΜΕΔΙ, ΥΠΕΚΑ και ΥΠΟΙΑΝ και οι Φορείς που αυτά εποπτεύουν να υπογράψουν Μνημόνιο Συνεργασίας για την υλοποίηση του Στρατηγικού Σχεδίου σύμφωνα με το οποίο ο καθένας τους θα αναλαμβάνει συγκεκριμένο ρόλο και αντικείμενο εργασίας. Το Μνημόνιο αυτό θα υπογραφεί τις επόμενες μέρες.
Ά Τρίτος άξονας:
Η εξασφάλιση των κατάλληλων χρηματοδοτικών πηγών. Η χρηματοδότηση των μελετών και έργων θα βασίζεται σε ένα αξιόπιστο μίγμα δημόσιας και ιδιωτικής χρηματοδότησης.
Θα αξιοποιηθούν οι διατιθέμενοι πόροι, τόσο των Τομεακών Προγραμμάτων του Υπουργείου Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, όσο και του ΠΕΠ της Κεντρικής Μακεδονίας.
Θα εξαντλήσουμε τα περιθώρια του ΠΔΕ, όπως επίσης, θα αξιοποιήσουμε τόσο τις δυνατότητες των ΣΔΙΤ, όσο και τις δυνατότητες των Συμβάσεων Παραχώρησης.
Δανεισμός από την ΕΤΕ είναι μέσα στις βασικές επιλογές των χρηματοδοτικών μας πηγών, όχι μόνο για τα έργα της Θεσσαλονίκης αλλά και για άλλα μεγάλα έργα.
Στη συνέχεια θα σας δώσουμε αναλυτικά τον κατά εκτίμηση προϋπολογισμό των έργων του Προκαταρτικού Σχεδίου και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης.
Πρακτικές ανευθυνότητας της Ν.Δ., που έταζε τρεις και τέσσερις φορές τους πόρους που είχε στη διάθεσή της, δεν έχουν καμία σχέση με την δική μας φιλοσοφία. Σε συνεννόηση με το ΥΠΟΙΑΝ, διερευνούμε τη δυνατότητα ενίσχυσης του προγράμματος δράσεων και έργων από το ΠΔΕ χωρίς ωστόσο να είμαστε σε θέση σήμερα να το διασφαλίσουμε. Χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες όπως το Jessica θα αξιοποιηθούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό και όπου αυτές μπορεί να εφαρμοσθούν.
Τέλος, θα αναφερθώ στα Έργα που μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα και σε ορίζοντα τετραετίας με πλήρως διασφαλισμένους πόρους:
1. Αναβάθμιση των Κόμβων της Δυτικής Εσωτερικής Περιφερειακής από Κ16 (Κόμβος Λαχαναγοράς) έως Κ5.
Ο Κόμβος Κ16 ήδη έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ με χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Κ. Μακεδονίας με προϋπολογισμό 100 εκατ. ευρώ και θα δημοπρατηθεί εντός του 2011.
Οι υπόλοιπες επεμβάσεις συνίστανται στην ανάγκη ανισοπεδοποίησης των κύριων κινήσεων των έξι βασικών Κόμβων του Δυτικού Τμήματος της Εσωτερικής Περιφερειακής με προϋπολογισμό 100 εκατ. ευρώ.
2. Αναβάθμιση της Ανατολικής Εσωτερικής Περιφερειακής από Κ5 έως Κ12 (Κόμβος με την ΕΟ Θεσσαλονίκης-Μουδανιών) και της σύνδεσής της με το αεροδρόμιο.
Εξετάζεται η διαπλάτυνση, κατά μία επιπλέον λωρίδα κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, του τμήματος από τον κόμβο Κ5 (Παπαγεωργίου) έως και τον κόμβο Κ12 (ΕΟ Θεσσαλονίκης-Μουδανιών) καθώς και η διαπλάτυνση-αναβάθμιση της ΕΟ Θεσσαλονίκης Μουδανιών έως τον Κόμβο Αεροδρομίου.
Διερευνάται η κατασκευή υπερυψωμένης οδικής αρτηρίας, κατά μήκος της Εσωτερικής Περιφερειακής, από τον Κόμβο Ευκαρπίας μέχρι Κωνσταντινοπολίτικα.
Το συνολικό κόστος των παρεμβάσεων στην ανατολική εσωτερική περιφερειακή εκτιμάται σε περίπου 200 εκατ. ευρώ. Η κατασκευή μπορεί να ξεκινήσει εντός του 2011 και να ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη του 2013.
3. Η κατασκευή της βασικής γραμμής του ΜΕΤΡΟ της Θεσσαλονίκης και η υλοποίηση της επέκτασής της αφενός προς Καλαμαριά και αεροδρόμιο και αφετέρου προς τις Δυτικές συνοικίες.
Το Μετρό της Θεσσαλονίκης το χαρακτηρίσαμε έργο αιχμάλωτο των προβλημάτων που μας κληρονόμησε η Ν.Δ. Ακούστε γιατί:
– Τέσσερα και πλέον χρόνια μετά την υπογραφή της σύμβασης κατασκευής (7.4.2006), δηλαδή με αναλωμένο το 64% του συμβατικού χρόνου, έχει κατασκευαστεί μόνον το 14,5 % του οικονομικού αντικειμένου του έργου.
– Μέχρι τώρα οι καθυστερήσεις είναι πάνω από 2,5 χρόνια.
Οι συζητήσεις με την ανάδοχο κοινοπραξία κατασκευής έχουν προχωρήσει και πλέον είμαστε αισιόδοξοι για την πορεία του έργου. Το αίσιον τέλος των συζητήσεων αυτών σηματοδοτήθηκε με την επανεκκίνηση των Μετροπόντικων στις 2/8/2010.
Όσον αφορά στην επέκταση προς την Καλαμαριά, με απόφαση της νέας διοίκησης της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ, η μελέτη εκπονείται από την εταιρία με βοήθεια από ειδικούς συμβούλους σε ειδικά θέματα. Βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο η εκπόνηση προωθημένης προμελέτης των σταθμών, των σηράγγων και των φρεάτων, που καλύπτει συγκοινωνιακά, στατικά, αρχιτεκτονικά, ηλεκτρομηχανολογικά, σιδηροδρομικά και λειτουργικά θέματα. Οι μελέτες θα ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2010.
Σε εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία προεπιλογής Αναδόχου για τα έργα Πολιτικού Μηχανικού και τα βασικά ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα.
Στο πέρας της γραμμής στην περιοχή της Μίκρας μπορεί να χωροθετηθεί το αμαξοστάσιο, το οποίο θα έχει τη δυνατότητα της εξυπηρέτησης της βασικής γραμμής, αλλά και των άλλων επεκτάσεων.
Επίσης εξετάζονται σε επίπεδο προκαταρκτικής μελέτης οι επεκτάσεις προς Σταυρούπολη (Δημοκρατίας – Ευκαρπία – Νοσοκομείο Παπαγεωργίου), προς Εύοσμο (Ν.Σ.Σ. – Εύοσμος) και προς Αεροδρόμιο (για την επέκταση αυτή, εξετάζεται η δυνατότητα κατασκευής της επέκτασης με υπέργειο μέσο σταθερής τροχιάς, τύπου Monorail).
4. Βελτίωση και εκσυγχρονισμός του αερολιμένα ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ”
Το έργο της επέκτασης του διαδρόμου του αεροδρομίου της Θεσσαλονίκης αποτελεί ακόμη μια κληρονομιά παγιδευμένου στα προβλήματα έργου. Ανώριμο κατά τη δημοπράτηση του ήταν βέβαιο ότι θα είχε προβλήματα εξεύρεσης υλικών και περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων.
Το έργο έχει συμβατικό προϋπολογισμό 137 εκ. ευρώ και ημερομηνία ολοκλήρωσης 27.7.2011. Το έργο εμφανίζει πολύ μεγάλες καθυστερήσεις και μικρή οικονομική απορροφητικότητα (η απορρόφηση βρίσκεται στο 34% του συμβατικού αντικειμένου). Ήδη εγκρίθηκε παράταση της συνολικής προθεσμίας περαίωσης των εργασιών έως 31.12.2012.
Κάνουμε προσπάθειες να μειώσουμε το χαμένο χρόνο και να ολοκληρώσουμε το έργο που θα αναδείξει τη Θεσσαλονίκη σε μητροπολιτικό κέντρο.
5. Εμπορευματικό Κέντρο Θεσσαλονίκης
Το στρατόπεδο Γκόνου στη Θεσσαλονίκη προσφέρεται για τη δημιουργία σύγχρονου και μεγάλου εμπορευματικού κέντρου που θα καταστήσει την πόλη διαμετακομιστικό κόμβο – πύλη στην Ευρώπη και στα Βαλκάνια. Ο χώρος που απαιτείται σύμφωνα με τις μελέτες και προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να ξεπερνά τα 600 στρέμματα, να έχει πρόσβαση στο λιμάνι και στο οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο. Στόχος μέχρι το τέλος του 2010 να έχει προκηρυχθεί διεθνής διαγωνισμός.
Τονίζω ιδιαιτέρως την ανάγκη για μια πολιτική που εκτός των άλλων, ειδικώς σε αυτή την περίπτωση, οφείλει να συμπεριλάβει στο μέγιστο βαθμό στις παραδοχές της τις προσδοκίες και τις αντιλήψεις των ανθρώπων που έχουν συνδέσει τη ζωή τους με αυτή την πόλη.
Δηλώνουμε ότι τους εμπιστευόμαστε, τους στηρίζουμε και τους ενθαρρύνουμε να πρωτοστατήσουν για να φέρουμε σε πέρας αυτό το σχέδιο.
