Να σωθούν βυζαντινές αρχαιότητες στο μετρό Θεσσαλονίκης
Αυγή, 15.01.2013
Του Π. Κρημνιώτη
Η τύχη των ανεκτίμητης σπουδαιότητας βυζαντινών οδών που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στον σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης κρίνεται σήμερα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, καθώς αναμένεται να κριθεί αν η πολιτεία θα αποφασίσει να τις διατηρήσει και να τις αναδείξει ταυτόχρονα με τη λειτουργία του μετρό ή θα υποκύψει στις βουλές των κατασκευαστών που επιθυμούν τη φτηνότερη λύση της αποδόμησης-μεταφοράς τους ή, στη χειρότερη των περιπτώσεών τους, την κατάχωσή τους.
Σήμερα κρίνεται στο ΚΑΣ η τύχη τους
Η αρχαιολογική έρευνα κατά τις εργασίες για τη δημιουργία του σταθμού Βενιζέλου του μετρό στη Θεσσαλονίκη έφερε στο φως το κέντρο της βυζαντινής πόλης αποκαλύπτοντας τον γνωστό μαρμαροστρωμένο δρόμο decumanus και τη διασταύρωσή του με τον λιθόστρωτο δρόμο cardo. Πρόκειται για τους κεντρικούς άξονες της πόλης, οι οποίοι αποκαλύφθηκαν σε άριστο βαθμό διατήρησης δίνοντας μια μοναδική εικόνα της βυζαντικής πόλης, την καρδιά της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, στην πλατεία Βενιζέλου. Ο decumanus αποκαλύφθηκε με τις αρματοτροχιές του, τις αυλακιές δηλαδή που κάνανε στο μάρμαρο για να μπαίνουν οι τροχιές των αρμάτων, αλλά και με κτίσματα και στις δύο πλευρές που σώζονται σε ικανό ύψος και σε μήκος που ξεπερνάει τα 75 μέτρα.
Οι αρχαιολόγοι γνώριζαν ότι σ' αυτό το σημείο εντοπίζεται η καρδιά της βυζαντινής Θεσσαλονίκης πριν από τη χάραξη του μετρό και από τότε προειδοποιούσαν για την ύπαρξή τους και προέτρεπαν για την αντιμετώπιση του θέματος εξ αρχής. Δεν εισακούστηκαν. Ακόμα και τώρα, την ύστατη ώρα, εξακολουθούν να καλούν την πολιτεία να μην υποκύψει στις απαιτήσεις της "Αττικό Μετρό", που επιθυμεί λόγω κόστους να μετακινήσει τα αρχαία, δεδομένου ότι μια τέτοια λύση ακυρώνει το ίδιο το μνημείο. Υποστηρίζουν μάλιστα ότι μπορεί να υιοθετηθεί η λύση που προκρίθηκε και στον σταθμό Μοναστηρακίου στην Αθήνα, όπου τα αρχαία διασώθηκαν και μπορούν να τα θαυμάσουν οι διερχόμενοι. Κάτι τέτοιο είναι εφικτό και στον σταθμό Βενιζέλου, δεδομένου ότι οι δυο βυζαντινοί δρόμοι βρίσκονται σε μικρότερο εστιακό βάθος (5 μέτρα) από αυτό που θα κινηθεί ο συρμός (11 μέτρα).
Οι πολύ σημαντικές αυτές αρχαιότητες είναι ανάγκη να διατηρηθούν ορατές, να αναδειχτούν και να παραδοθούν ως ένα ακόμα πολύ σημαντικό μνημείο της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης, δεδομένου ότι αυτή η λύση είναι απολύτως εφικτή, ίσως όμως απαιτεί μεγαλύτερα κονδύλια από την κατασκευάστρια εταιρεία.
Εξαιτίας της σπουδαιότητας των αρχαιοτήτων και με ορατό τον κίνδυνο της υιοθέτησης της πλέον οικονομικής για τους κατασκευαστές λύσης, κατέθεσαν ερώτηση στη Βουλή οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Αναστάσιος Κουράκης, Ευαγγελία Αμανατίδου, Γιάννης Αμμανατίδης και Δέσποινα Χαραλαμπίδου, με την οποία ρωτούν τους υπουργούς Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού Κωνσταντίνο Αρβανιτόπουλο και Μακεδονίας – Θράκης Θόδωρο Καράογλου αν "υπάρχει πρόθεση να διασωθούν και να διατηρηθούν ορατές, κατά ανάλογο τρόπο, όπως συμβαίνει σε σταθμούς του μετρό της Αθήνας", και "σε ποιες ενέργειες θα προχωρήσει ώστε να συνεχιστεί και να επεκταθεί η αρχαιολογική έρευνα στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης". Επισημαίνουν μάλιστα "ότι πρόκειται για εξαιρετικής σημασίας αρχαιότητες και είναι ανάγκη να εξευρεθεί η δέουσα στατική λύση που θα εξασφαλίσει και τη λειτουργία του σταθμού και τη διατήρηση των αρχαιοτήτων, ανεξάρτητα από το κόστος. Η Γ.Γ. Πολιτισμού, ως ο καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας για την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, οφείλει να επιβάλει στους κατασκευαστές του έργου όχι μόνο τη διατήρηση αυτής της, εξέχουσας σημασίας, νησίδας της βυζαντινής πόλης που ήρθε στο φως, αλλά και να φροντίσει για τη συνέχιση και επέκταση της ανασκαφικής έρευνας, ώστε να εμπλουτιστεί περαιτέρω η επιστημονική γνώση για αυτή την ιδιαίτερα σημαντική ιστορική περίοδο της Θεσσαλονίκης".
Ελπίζουμε στη σημερινή συνεδρίαση του ΚΑΣ να μην εισακουστεί ο εργολάβος, αλλά να πρυτανεύσει η λογική και να προταχθεί η διάσωση και η ανάδειξη αυτών των σπουδαίων αρχαιοτήτων προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
