Αρχαιολόγοι: Μοναδικές οι αρχαιότητες στον σταθμό «Βενιζέλου» του μετρό Θεσσαλονίκης
Αγγελιοφόρος, 06.03.2013
Μοναδικής αξίας είναι τα αρχαιολογικά ευρήματα που αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των εργασιών για την κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης.
Αυτό επισήμανε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η πρόεδρος των Ελλήνων Αρχαιολόγων Δέσποινα Κουτσούμπα.
Τι κάνει τα βυζαντινά αρχαία του σταθμού «Βενιζέλου» στο υπό κατασκευή μετρό της Θεσσαλονίκης τόσο μοναδικά, που έχουν προκαλέσει «πόλεμο» μεταξύ αρχαιολόγων από τη μία και κατασκευάστριας εταιρείας, Πολιτείας και κατοίκων και επαγγελματιών της Θεσσαλονίκης από την άλλη;
Το θέμα προέκυψε πρόσφατα μετά την ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου -η οποία έγινε υπουργική απόφαση- για τη μεταφορά των σημαντικότατων βυζαντινών αρχαιοτήτων από τον σταθμό «Βενιζέλου» στο στρατόπεδο Παύλου Μελά στη δυτική Θεσσαλονίκη. Κύριο αίτιο της απόφασης είναι οι τεχνικοί και οικονομικοί λόγοι που, κατά την Αττικό Μετρό, καθιστούν αδύνατη τη συνύπαρξη αρχαιοτήτων και έργου.
«Η λύση της συνύπαρξης είναι εφικτή και αναγκαία» λένε οι αρχαιολόγοι -και όχι μόνον- που υποστηρίζουν ότι η αξία των ευρημάτων είναι άρρηκτα συνυφασμένη με το σημείο εύρεσής τους.
Το γιατί εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Δέσποινα Κουτσούμπα, που εξαρχής πήρε θέση για το ζήτημα.
«Στον σταθμό Βενιζέλου βρέθηκε ένα μοναδικό σύνολο, η "καρδιά" της κοσμικής Θεσσαλονίκης, της δεύτερης σημαντικότερης πόλης της βυζαντινής αυτοκρατορίας: η πλακόστρωτη μέση οδός ή λεωφόρος των βυζαντινών χρόνων, που σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση σε μήκος 75 μέτρων κάτω από τη σημερινή Εγνατία, καθώς και η διασταύρωσή της με τον μαρμαρόστρωτο cardo, που βρίσκεται στην κατεύθυνση της σημερινής οδού Βενιζέλου. Πρόκειται δηλαδή για ένα ιστορικό σταυροδρόμι που επιβιώνει για 16 ολόκληρους αιώνες, από τότε που σχεδιάστηκε στην εποχή του Γαλερίου έως και σήμερα. Έχουν βρεθεί επίσης και τα δημόσια κτίρια που βρίσκονταν στα νότια του δρόμου, με πολλές φάσεις από τον 6ο έως τον 9ο αιώνα μ.Χ. Τα κτίρια αυτά στέγαζαν εμπορικές χρήσεις, καθώς η Θεσσαλονίκη ήταν πολύ σημαντικό εμπορικό κέντρο για όλη τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Το συγκινητικό είναι ότι ακριβώς αυτή η εμπορική χρήση στην περιοχή διασώζεται τόσο στο Μπεζεστένι, την αγορά των Οθωμανικών χρόνων, που βρίσκεται στο ίδιο σημείο, όσο και στη σημερινή αγορά της πόλης. Έχουμε επίσης τη διαδοχική χάραξη του δρόμου στην ίδια κατεύθυνση, την οποία ακολουθεί σήμερα και η χάραξη της γραμμής του Μετρό» διευκρινίζει η κ. Κουτσούμπα, τονίζοντας την αδιαμφισβήτητη αρχαιολογική και ιστορική αξία των αρχαιοτήτων, ιδιαίτερα καθώς δεν σώζονται πολλά παρόμοια παραδείγματα ορατά ούτε στη Θεσσαλονίκη ούτε στην Κωνσταντινούπολη.
«Στην περίπτωση των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου έχουμε κάτι πολύ περισσότερο: ένα αρχαιολογικό σύνολο σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης, που "συνομιλεί" με το ιστορικό και το σύγχρονο περιβάλλον του. Έχουμε τη μοναδική ευκαιρία, 5 μέτρα κάτω από το οδόστρωμα της σημερινής Εγνατίας να περπατάμε στον δρόμο της εποχής του Ιουστινιανού και 22 μέτρα πιο κάτω να εκτείνεται το πιο σύγχρονο έργο, το μετρό της Θεσσαλονίκης. Ο δρόμος κάτω από τον δρόμο, το αρχαίο δημόσιο έργο εντός του σύγχρονου δημόσιου έργου, αυτό είναι κάτι το ξεχωριστό. Και μπορεί να δώσει στη Θεσσαλονίκη έναν μοναδικό για όλη την Ευρώπη σταθμό, που να αποτελεί ο ίδιος αξιοθέατο» συμπληρώνει.
Αντίστοιχα παραδείγματα συνύπαρξης αρχαιοτήτων με σταθμούς μετρό υπάρχουν κι αλλού, εκτός από την Αθήνα, όπως στη Γαλλία και στην Τουρκία, όπου αναμένεται το μετρό της Κωνσταντινούπολης. Ίσως όμως το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα να είναι ο κεντρικός σταθμός του μετρό της Σόφιας, στη Βουλγαρία, που εγκαινιάστηκε τον Αύγουστο του 2012.
«Στις ανασκαφές που έγιναν για τη δημιουργία του σταθμού, στη Σόφια, βρέθηκε η ρωμαϊκή πόλη Σαρδική. Ο τρόπος αντιμετώπισης είναι που ξαφνιάζει, ιδιαίτερα αν τον συγκρίνει κανείς με το τι συνέβη στη Θεσσαλονίκη. Όχι μόνο άλλαξαν τα σχέδια του σταθμού, ώστε να συμπεριληφθούν οι αρχαιότητες κατά χώρα, μέσα κι έξω από τον σταθμό, και σε όλα τα επίπεδα του σταθμού, αλλά υπερύψωσαν και τον σύγχρονο δρόμο για να "αναπνέει" ο αρχαιολογικός χώρος. Είναι ένα ταξίδι στο παρελθόν και το μέλλον ταυτόχρονα. Η πόλη το αγκάλιασε και με πολλή υπερηφάνεια το παρουσιάζουν σε βίντεο που έχει κάνει τον γύρο του κόσμου. Μάλιστα, ενώ άνοιξε ο σταθμός, η ανασκαφή και η ανάδειξη των ευρημάτων συνεχίζεται. Και παρότι η Βουλγαρία έχει επίσης χτυπηθεί από την οικονομική κρίση, ίσως και πολύ πριν από τη χώρα μας» επισημαίνει η πρόεδρος του ΣΕΑ.
«Αρχικά πίστευα ότι μπορεί να διασωθεί στη θέση του το 80% των αρχαίων, όμως μετά τη συνεδρίαση και την παρουσίαση των τεχνικών στοιχείων από πλευράς Αττικό Μετρό είμαι αισιόδοξη ότι μπορεί να παραμείνει κατά χώραν το 95%» δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η πρόεδρος του ΣΕΑ.
