«Ανακαινίζεται» το Αλκαζάρ
Προβλήματα στατικότητας παρουσιάζει ένα από τα παλαιότερα και σημαντικότερα θρησκευτικά μουσουλμανικά κτίσματα της Θεσσαλονίκης, το Αλκαζάρ, στο οποίο αυτό το χρονικό διάστημα εκτελούνται εργασίες αποκατάστασης. Στο Χαμζά Μπέη τζαμί, όπως είναι η επίσημη ονομασία του, πρόκειται να φιλοξενηθούν ευρήματα που θα έρθουν στο φως χάρη στο μετρό, ωστόσο κρίνεται αναγκαίος τόσο ο εξωραϊσμός του, όσο και η εκτέλεση εργασιών αναστήλωσής του.
Το μνημείο επισκέφτηκε χτες ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Βασίλης Παπαγεωργόπουλος, συνοδευόμενος από τον αντιδήμαρχο Αρχιτεκτονικού, Βενιαμίν Καρακωστάνογλου, την προϊσταμένη της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Ευτέρπη Μαρκή, και το διευθυντή της «Μετρό Θεσσαλονίκης – Αττικό Μετρό ΑΕ», Νίκο Σιδέρη.
Καταπονημένο
Το τελευταίο χρονικό διάστημα ήρθε στο φως μια ρωγμή στον τρούλο του Αλκαζάρ, η οποία ήταν κρυμμένη επί χρόνια από τους καταστηματάρχες που χρησιμοποιούσαν τους χώρους του μνημείου.
Η «Μετρό Θεσσαλονίκης – Αττικό Μετρό ΑΕ» προχώρησε αμέσως σε εργασίες αναστήλωσης, καθώς ακριβώς δίπλα στο μνημείο, στη συμβολή των οδών Εγνατία και Βενιζέλου, εκτελούνται εργασίες κατασκευής του υπόγειου μέσου σε σταθερή τροχιά και εκφράζονται φόβοι μήπως η διέλευση του μετροπόντικα επιδεινώσει περαιτέρω τη ζημιά.
Σύμφωνα με την κ. Μαρκή, το μνημείο ήταν καταπονημένο, ανεξαρτήτως μετρό. Oπως σημείωσε, «οι καταστηματάρχες λειτουργούσαν σαν να τους ανήκε ο χώρος και προκάλεσαν αλλοιώσεις στο μνημείο, το οποίο βρέθηκε ιδιαίτερα καταπονημένο. Ωστόσο, άρχισε ήδη η υποστύλωσή του από τη Μετρό Θεσσαλονίκης – Αττικό Μετρό ΑΕ και επιπλέον, με ευθύνη της Εφορείας, συντηρείται ο αίθριος χώρος».
Η ρωγμή ήταν κρυμμένη από πατάρια και επενδύσεις των καταστηματαρχών και το πιο πιθανό είναι ότι δημιουργήθηκε από παλαιότερους χρόνους, πιθανώς πριν από το σεισμό του 1978, και ενδεχομένως να διευρύνθηκε από καθιζήσεις, καθώς το έδαφος όπου θεμελιώθηκε το μνημείο δεν είναι σταθερό.
Δύο φάσεις
O κ. Παπαγεωργόπουλος, αφού ξεναγήθηκε στο χώρο από την κ. Μαρκή και τους συνεργάτες της, ανέφερε ότι το Χαμζά Μπέη τζαμί έχει υποστεί μεγάλες ζημιές με την πάροδο των ετών. «Το Αλκαζάρ είχε πληγωθεί από τους σεισμούς του 1978. Τότε, είχε γίνει μερική αποκατάσταση των ζημιών. Σήμερα γίνεται μια πολύ σοβαρή δουλειά. Η όλη αποκατάσταση έχει χωριστεί σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση εργασιών, την οποία επιμελείται η 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, θα τελειώσει εντός του 2008, είναι ενταγμένη στο Γ ΚΠΣ και αφορά μια δαπάνη της τάξεως των 500 χιλιάδων ευρώ. Στη συνέχεια θα αναλάβει η Μετρό Θεσσαλονίκης – Αττικό Μετρό ΑΕ, λόγω των παρακείμενων έργων και θα ξεκινήσει η τελική φάση μέχρι την πλήρη αποκατάσταση του σημαντικού αυτού μνημείου της πόλης, έτσι ώστε στο κέντρο της Θεσσαλονίκης να έχουμε άλλο ένα εξαιρετικό αξιοθέατο».
Oπως ανέφερε η κ. Μαρκή, «στην πρώτη φάση περιλαμβάνονται εργασίες εξωραϊσμού, ενώ στη δεύτερη φάση θα διενεργηθούν εργασίες σε βάθος, προκειμένου να υλοποιηθεί η απόφαση που έχει ληφθεί να μετατραπεί το Αλκαζάρ σε μουσείο των ευρημάτων του μετρό. Το ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης θα αποκτήσει ακόμη ένα μουσείο που θα αναδεικνύει και θα κάνει προσιτές στο κοινό τις αρχαιότητες που προέκυψαν και θα προκύψουν από τη μεγάλη αυτή ανασκαφή του μετρό».
Η Ιστορία του Αλκαζάρ
Το Χαμζά Μπέη τζαμί, που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Εγνατία και Βενιζέλου, είναι ενδεχομένως το πρώτο τζαμί που οικοδομήθηκε στη Θεσσαλονίκη. O αρχικός πυρήνας του κτιρίου χτίστηκε το 1467 από τη Χαφσά Χατούν, κόρη του Τούρκου στρατιωτικού αξιωματούχου Χαμζά Μπέη, του οποίου πήρε τελικά και το όνομα. Στα χρόνια που ακολούθησαν έγιναν πολλές επεκτάσεις και προσθήκες. Επειτα από μια μεγάλη καταστροφή που προκλήθηκε από φωτιά ή από σεισμό, το κτίσμα ανακατασκευάστηκε το 1620, όπως αναφέρεται σε μια επιγραφή που υπάρχει στην είσοδό του και πήρε τη μορφή που έχει σήμερα. Ζημιές έπαθε και στην πυρκαγιά του 1917 καθώς και στο σεισμό του 1978. Μετά από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, το 1912, το κτίσμα αποδόθηκε σε διάφορες χρήσεις. Ετσι, στη μεγάλη στεγασμένη αυλή, λειτούργησε για πολλά χρόνια ο κινηματογράφος «Αλκαζάρ», ενώ σε άλλα σημεία περιμετρικά λειτούργησαν κατά καιρούς διάφορα καταστήματα. Πρόσφατα παραχωρήθηκε από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, όπου ανήκε, στο υπουργείο Πολιτισμού.
