Σε νέο σταυροδρόμι το μετρό της Θεσσαλονίκης
Θεσσαλονίκη, Radio1d.gr, 22.12.2014
Με την πλάτη στον τοίχο βρίσκεται πλέον η «Αττικό Μετρό Α.Ε.», η οποία καλείται να απαντήσει στην αίτηση διάλυσης της σύμβασης που κατέθεσε η ανάδοχος κοινοπραξία του μετρό Θεσσαλονίκης. Ο κύριος του έργου μέχρι το τέλος του έτους πρέπει να αποφασίσει για τις μεθόδους που θα ακολουθηθούν, ώστε να συνεχιστεί και να ολοκληρωθεί το πολύπαθο μετρό.
Εκτός από τη νομιμότητα και τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος, που προβάλλει πάντα ως αρχές της η διοίκηση, γνώμονας των επόμενων κινήσεων επιβάλλεται να είναι η όσο το δυνατόν μικρότερη οικονομική επιβάρυνση και η ανάπτυξη μεγάλων ταχυτήτων εργασιών.
Στα στελέχη της «Αττικό Μετρό» επικρατεί έντονος προβληματισμός, καθώς καλούνται να λύσουν ένα δύσκολο πρόβλημα έχοντας μπροστά τους τέσσερις επιλογές:
1. Διαιτητικό δικαστήριο.
Η εταιρεία μπορεί να αρνηθεί την αίτηση διάλύσης της σύμβασης που κατέθεσε η AIASA(ΑΕΓΕΚ, Impregilo, Ansaldo, Seli, Ansaldobreda) και να οδηγηθεί η υπόθεση στο διαιτητικό δικαστήριο, όπου όμως είναι πιθανό να δικαιωθεί ο ανάδοχος με βάση το δεδικασμένο της οριακής προθεσμίας.
Υπενθυμίζεται ότι την 1η Δεκεμβρίου η διαιτησία δικαίωσε την κοινοπραξία, κρίνοντας ότι η «Αττικό Μετρό» παρέτεινε μονομερώς την οριακή προθεσμία του έργου μέχρι τις 25 Νοεμβρίου 2016. Βάσει της σύμβασης μεταξύ δημοσίου και αναδόχου η βασική γραμμή του μετρό έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί έως τις 2 Οκτωβρίου 2012, κάτι το οποίο δεν συνέβη.
Σύμφωνα με την επιχειρηματολογία του εργολάβου, την οποία αποδέχτηκε το δικαστήριο, η υποχρέωσή του να παραμείνει στο έργο ήταν ώς το πέρας της λεγόμενης οριακής προθεσμίας, δηλαδή ώς την 1η Δεκεμβρίου 2014.
Έπειτα από αυτήν την ημερομηνία, όπως υποστήριξε η κοινοπραξία και δικαιώθηκε, μπορεί να φύγει από το έργο, χωρίς να χάσει τις εγγυητικές επιστολές. Στο σκεπτικό της απόφασης περιγράφεται ότι η κοινοπραξία από το 2010 άρχισε να ζητά την παράταση τμηματικών προθεσμιών, με πρώτη αιτία την καθυστέρηση παράδοσης του χώρου στο σταθμό Παπάφη.
Ακολούθησε πληθώρα αιτημάτων, μέχρι και πρόταση (αλλά όχι αίτημα) για την αναθεώρηση του χρονοδιαγράμματος παράδοσης με ημερομηνία τον Απρίλιο του 2017. Η "Αττικό Μετρό" σύμφωνα με την απόφαση αρνήθηκε να χορηγήσει παρατάσεις πέραν της συμβατικής ημερομηνίας και ζητούσε από τον ανάδοχο να καταθέσει αίτημα (αντί πρότασης) για μετάθεση της ημερομηνίας παράδοσης του έργου. Τελικά όμως το 2012 αποφάσισε η ίδια την παράταση του συνολικού χρονοδιαγράμματος μέχρι το τέλος του 2016, απόφαση την οποία προσέβαλε η κοινοπραξία.
2. Ματαίωση διάλυσης.
Η «Αττικό Μετρό» μπορεί να κάνει μεν δεκτή φ την αίτηση διάλυσης της σύμβασης και στη συνέχεια να συμφωνήσει με τον εργολάβο για τη ματαίωσή της, η οποία προβλέπεται από το νόμο, που ορίζει ότι παραμένει ο εργολάβος στο έργο και παίρνει αποζημίωση θετικών ζημιών, δηλαδή τις δαπάνες που έχει καταβάλει λόγω καθυστερήσεων ή διακοπής εργασιών.
Έπειτα από συναίνεση των δύο μερών ο ανάδοχος υποβάλλει σχετικό αίτημα με στοιχεία υπολογισμού της αποζημίωσης που αξιώνει, το οποίο εξετάζεται από ειδική επιτροπή. Η ματαίωση της διάλυσης της σύμβασης απαιτεί γραπτή αποδοχή του ύψους της αποζημίωσης από τον κύριο του έργου.
Με την έγκριση της ματαίωσης μπορούν να εγκριθούν και οι αναγκαίες προσαρμογές στις προθεσμίες του έργου, δηλαδή να οριστεί νέο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης. Η επιλογή αυτή δίνει ουσιαστικά τη δυνατότητα της απευθείας διαπραγμάτευσης μεταξύ της «Αττικό Μετρό» και της αναδόχου κοινοπραξίας εντός του νόμιμου πλαισίου, κάτι που ήταν αδύνατο να γίνει μέχρι τώρα.
Η διοίκηση της «Αττικό Μετρό» μέχρι σήμερα αρνούταν κάθε ενδεχόμενο διαπραγμάτευσης, ωστόσο δεν αποκλείεται να επιλέξει αυτή τη λύση.
3. Επαναδημοπράτηση.
Η «Αττικό Μετρό» μπορεί να δεχτεί την αίτηση • διάλυσης της σύμβασης, να αποχωρήσει ο εργολάβος, αφού ολοκληρώσει τις εργασίες ασφαλείας, και να επαναδημοπρατήσει το υπόλοιπο του έργου. Η διοίκηση της «Αττικό Μετρό» έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμη να δημοπρατήσει το έργο και να γίνουν σύντομα οι διαδικασίες.
Η δημοπράτηση του υπόλοιπου έργου εκτός της οικονομικής επιβάρυνσης θα σημάνει καθυστέρηση μερικών μηνών μέχρι δύο και πλέον ετών. Πρέπει πρώτα να γίνουν επιμετρήσεις όσων εργασιών έχουν εκτελεστεί, να συσταθεί επιτροπή για την οριστική παραλαβή του έργου που έχει γίνει μέχρι σήμερα, να προϋπολογιστεί το υπό δημοπράτηση έργο και να βρεθούν πόροι για την εκτέλεσή του.Έπειτα από αυτή τη διαδικασία είναι πιθανό να κατατεθούν ενστάσεις από συμμετέχουσες τεχνικές εταιρείες, οπότε θα μεσολαβήσει το ελεγκτικό συνέδριο και ενδεχομένως η αντιπαράθεση να φτάσει και στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Άλλη μία συνέπεια της επαναδημοπράτησης σύμφωνα με μηχανικούς θα είναι και η ανάγκη εκπόνησης νέων μελετών σε υπάρχοντα και σε νέα τμήματα, καθώς εξαιτίας της μεθόδου που ακολουθείται στο έργο (μελετοκατασκευή) σε διάφορα σημεία δεν υπάρχει μελετητική ωριμότητα. Σημειώνεται ότι στην επαναδημοπράτηση το πιθανότερο είναι να λάβει μέρος και ο αποχωρήσας εργολάβος και να επαναναδειχθεί ανάδοχος.
4. Σύνθεση λύσεων.
Δεν αποκλείεται η «Αττικό Μετρό» να συμφωνήσει να συνεχιστούν συγκεκριμένες εργασίες από τον ανάδοχο, όπως είναι η αρχαιολογική ανασκαφή και η διάνοιξη των σηράγγων, ως συνέχεια της υπάρχουσας σύμβασης ή έπειτα από συμφωνία ματαίωσης διάλυσης και να δημοπρατήσει τις υπόλοιπες εργασίες.
Ελάσσονος σημασίας φαίνεται να είναι πλέον το ζήτημα της διαχείρισης των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στο σταθμό της Βενιζέλου, το οποίο έγινε αιτία να μπλοκαριστούν οι εργασίες στον εν λόγω σταθμό από τον Ιανουάριο του 2013. Το πρόβλημα πάντως πέρα από τις εξελίξεις στο κυρίως έργο και παρά τη θετική έγκριση του ΚΑΣ στη μελέτη ανάδειξης των αρχαίων θα συνεχίσει να υφίσταται, καθώς ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης δεν παραιτείται από την προσφυγή που κατέθεσε στο ΣτΕ.
Η προσφυγή, που είναι κατά της απόφασης του πρώην υπουργού Πολιτισμού Πάνου Παναγιωτόπουλου να εγκριθούν η απόσπαση και η επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων, θα εκδικαστεί το Φεβρουάριο του 2015.
Ο Γιάννης Μπουτάρης, ο οποίος παραβρέθηκε στο ΚΑΣ την περασμένη Τρίτη που εξεταζόταν το θέμα, επανέλαβε τις ενστάσεις του σχετικά με την απόσπαση και την επανατοποθέτηση των αρχαίων.
Έκανε γνωστό ότι ζήτησε τη γνώμη μελετητικού βρετανικού οίκου, καθώς θεωρεί ότι δεν έχει εξεταστεί επαρκώς η διατήρηση των αρχαιοτήτων. Μέχρι να δοθεί τρίτη γνώμη, όπως είπε, δεν προτίθεται να αποσύρει την προσφυγή. «Υπάρχει καχυποψία προς την Αττικό Μετρό», είπε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης. Κι αυτό γιατί το 2012 η «Αττικό Μετρό» υποστήριζε με απόλυτη σαφήνεια ότι είναι αδύνατη η συνύπαρξη αρχαιοτήτων-μετρό στο σταθμό Βενιζέλου.
Η «Αττικό Μετρό Α. Ε.» είχε υποστηρίξει ότι, για να διατηρηθούν οι αρχαιότητες στη διάρκεια κατασκευής του σταθμού, θα χρειαστούν δεκατρία χρόνια εργασιών, πρέπει να κατεδαφιστούν τρία πλευρικά κτίρια και να δαπανηθούν επιπλέον 60 εκατ.
Η μελέτη πάντως, η οποία εγκρίθηκε από το ΚΑΣ, είχε εκπονηθεί σε συνεργασία του δήμου Θεσσαλονίκης και της «Αττικό Μετρό». Προέκυψε από το συγκερασμό δύο προτάσεων που είχαν επεξεργαστεί το ΑΠΘ (καθηγητές Α. Αλεξοπούλου και Γ. Παπακώστα) και η Αρχαιολογική Υπηρεσία (σε συνεργασία με την «Αττικό Μετρό»).
Προβλέπει την απόσπαση και την επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων στην ίδια θέση. Σύ μφωνα με τη μελέτη ανάδειξης η πρόσβαση στις αρχαιότητες που βρίσκονται στο -1 επίπεδο του σταθμού Βενιζέλου θα γίνεται από κυλιόμενες σκάλες και από τις δύο εισόδους του σταθμού. Πριν από το συγκεκριμένο επίπεδο θα προηγείται μεσοπάτωμα (στο οποίο θα μπορεί κανείς να μεταβεί με σταθερές σκάλες), που θα λειτουργεί τόσο ως μπαλκόνι θέασης προς τις αρχαιότητες όσο και ως γέφυρα που θα διέρχεται κάτω από την Εγνατία, δίνοντας την ευκαιρία σε επιβάτες και μη να έρχονται σε άμεση επαφή με τα ευρήματα.
Στον υπό διαμόρφωση αρχαιολογικό χώρο στο -1 επίπεδο ένας κατά μήκος διάδρομος, μία ράμπα, που δεν θα «πατά» σε αρχαία, θα εξυπηρετεί τους επισκέπτες του μνημείου, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει μεγάλο τμήμα της βυζαντινής μέσης οδού, την οποία θα έχουν τη δυνατότητα όχι μόνον να θαυμάσουν, αλλά και να περπατήσουν, αποκτώντας έτσι βιωματική σχέση.
Επιπλέον στο επίπεδο των αρχαιοτήτων αλλά και στο μεσοπάτωμα θα διαμορφωθούν χώροι για την έκθεση κινητών ευρημάτων. Για την εφαρμογή της συγκεκριμένης μελέτης πρέπει: Να προηγηθεί τρισδιάστατη σάρωση, που θα αποτελέσει τη βάση για την εκπόνηση μελέτης απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων, η μελέτη αυτή να κατατεθεί στο ΚΑΣ και να υπάρξει μέριμνα από πλευράς «Αττικό Μετρό» για την ανάδειξη στους υπόλοιπους ελεύθερους χώρους του μετρό παλαιότερων αρχαιοτήτων που πιθανόν εντοπιστούν.
Η σύνθεση των μελετών, που προβλέπει απόσπαση και επανατοποθέτηση αρχαιοτήτων, έγινε δεκτή από το δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη έπειτα από αντιπαράθεση μηνών που είχε με την «Αττικό Μετρό». Σημειώνεται ότι την προηγούμενη εβδομάδα είχε γίνει σύσκεψη στα υπόγεια έργα μετρό, στην οποία μετείχαν ο Γιάννης Μπουτάρης και ειδικοί τριών ξένων εξειδικευμένων εταιρειών, όπου όλοι υποστήριξαν ότι η απόσπαση είναι απαραίτητη, για να κατασκευαστεί ο σταθμός.
ΣΤΙΣ ΡΑΓΕΣ ΤΟ 2020
Όποια λύση κι αν επιλεγεί, όπως φαίνεται, το δημόσιο θα επιβαρυνθεί με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για την κατασκευή του υπόλοιπου έργου, ενώ το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης, που τελευταία βάσει εκτιμήσεων είχε επιμηκυνθεί έως το 2018, θα φτάσει μέχρι το 2020 και πλέον. Σημαντικό ρόλο αναμένεται να παίξουν και οι πολιτικές εξελίξεις, οι οποίες θα επιτρέψουν ή όχι στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων να παρέμβει στο ζήτημα και να δώσει λύση με νομοθέτημα.
Εν τω μεταξύ η ανάδοχος κοινοπραξία θα συνεχίσει τις διεκδικήσεις της στα διαιτητικά δικαστήρια. Η AIASA έχει καταθέσει συνολικά 77 ενστάσεις, εκ των οποίων οι 56 οδηγήθηκαν στο διαιτητικό δικαστήριο και εξετάζονται ομαδοποιημένα σε έξι ενότητες. Οι επιπλέον οικονομικές απαιτήσεις ανέρχονται σε 560 εκατ. ευρώ και συγκεκριμένα: 215 εκατ. για αποζημίωση λόγω επέκτασης του χρονοδιαγράμματος (η οποία κρίθηκε μονομερής), 300 εκατ. για αλλαγές του τεχνικού αντικειμένου και περίπου 50 εκατ. ευρώ για θέματα ερμηνείας του νόμου. Η απόφαση για την αποζημίωση των 215 εκατ. ευρώ αναμένεται να εκδοθεί εντός της εβδομάδας.
